کدام قلب درد واقعا درد قلبی است؟!

آنژین نتیجه مستقیم نرسیدن خون کافی به عضله قلب است... همین چند سال پیش بود که بیماری سارس در شرق آسیا شایع شد. رسانه های داخلی و خارجی چنان از این بیماری با آب و تاب می گفتند که برای خیلی ها این گونه تداعی شد که طاعون دیگری در راه است و نسل انسان در حال انقراض است. چندی از این ماجرا گذشت. آب از آب تکان نخورد و مشخص شد که سارس هم قابل پیشگیری و کنترل است اما هم اکنون بیماری های قلبی در کشور بیداد می کنند و هیچ کس از آنها دم نمی زند. اگر حرفم را باور ندارید سری به سی سی یو و بخش های قلب بیمارستان ها بزنید و با چشمان خودتان ببینید که سن بیماری های قلبی در کشورمان چه قدر کاهش یافته است و چه جوان هایی با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند. آن وقت باور خواهید کرد که بیماری های قلبی از سارس و وبا خطرناک تر هستند اما به فراموشی سپرده شده اند. آشنایی بیشتر با بیماری های قلبی می تواند جامعه را در برابر این مشکل توانمند سازد.
به همین دلیل به سراغ دکتر ارشمیدس صنعتی، فوق تخصص قلب وعروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران رفتیم تا با علایم و نشانه های درد قلبی آشنا شویم.
درد قلبی یا همان آنژین قلبی یک بیماری است یا نشانه بیماری؟
درد قلبی یک علامت است و نه یک بیماری. این درد به صورت احساس خفگی، تنگی نفس، فشار یا گرفتگی است که اغلب مرکز آن پشت استخوان جناغ سینه است و ممکن است به گلو، فک یا دست انتشار یابد. البته این درد گاهی به دنبال ورزش یا فشار روانی نیز نمود پیدا می کند.
علت این دردها چیست؟
این حالت می تواند در اثر انقباض سرخرگ های کرونر ایجاد شود اما احتمال بیشتری دارد که به علت تصلب شرایین (حالتی که سرخرگ ها به وسیله رسوبات چربی باریک شده اند) روی دهد. اگر حملات درد به طور مکرر و بدون انجام فعالیت جسمی رخ دهند ممکن است یک نشانه هشدار دهنده از قریب الوقوع بودن حمله قلبی باشند بنابراین به درمان سریع نیاز دارند.
این دردها چه قدر طول می کشند؟
احساس ناراحتی اغلب از دو تا پنج دقیقه طول می کشد. همان طور که اشاره کردم درد ممکن است شدید باشد و همراه با احساس فشار در پشت استخوان جناغ و انتشار به دست یا فک باشد. گاهی اوقات بیماران آن را به صورت احساس سنگینی، تنگی یا سوزش توصیف می کنند. درد ناشی از مشکل قلبی ممکن است در سایر قسمت های بدن احساس شود یعنی مغز شما محرک های درد را با هم اشتباه می گیرد. در نتیجه شما به جای قفسه سینه، در حلق، فک یا دست ها دچار احساس ناراحتی می شوید.
درد قلبی چه ویژگی هایی دارد؟
این دردها اغلب با اعمالی از قبیل بلند کردن یک جسم سنگین، فعالیت جنسی یا ورزش شدید ایجاد شده و بیشتر با استراحت تسکین می یابد. سرمای بیش از حد یا احساساتی مانند ترس، عصبانیت، اندوه و ناامیدی شدید و همچنین خوردن یک وعده غذای سنگین می توانند دیگر علل مسبب درد باشند. آنژین نتیجه مستقیم نرسیدن خون کافی به عضله قلب است. هنگام فعالیت بدنی قلب شما که ناگزیر است فعالیت خود را افزایش دهد به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می کند. اگر سرخرگ های کرونر تغذیه کننده قلب، تنگ بوده و قادر به تامین جریان خون بیشتر و برآوردن این نیاز نباشند اعصاب قلب پیغام درد را به مغز شما ارسال می کنند.
دردهای قفسه سینه یا همان آنژین چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟
درد قفسه سینه (آنژین) ممکن است برای مدتی طولانی، دارای یک الگوی قابل پیش بینی باشد که به آن آنژین پایدار می گویند اما اگر الگوی درد جدید باشد یا تعداد دفعات حمله در حال افزایش باشد به آن آنژین ناپایدار گفته می شود. آنژین ناپایدار به ویژه وقتی در زمان استراحت روی دهد ممکن است هشداری از یک حمله قلبی قریب الوقوع باشد. در این حالت باید بی د رنگ برای درمان اقدام کرد. نوع سوم درد قفسه سینه نیز آنژین متغیر نام دارد که به علت انقباض عضلات دیواره سرخرگ های کرونر روی می دهد.
چه طور این انواع آنژین را تشخیص دهیم؟
اغلب بر اساس شرح حال بیمار درباره ناراحتی قفسه سینه و چگونگی شروع درد به وجود آنژین مشکوک می شویم. هیچ روش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص نوع آنژین وجود ندارد. پزشک ممکن است برای آگاهی از اتمام حمله یا ادامه وقوع آن یک نوار قلب تهیه کند.
در صورت ابتلا به آنژین قلبی یا درد قلبی قفسه سینه چه کار کنیم؟
ابتدا فعالیت خود را که به حمله شتاب می بخشد، متوقف کنید. این کار فشار وارده به قلب و نیاز به اکسیژن بیشتر را کاهش می دهد. درد و سایر علایم شما احتمالا در عرض تنها چند دقیقه بهبود می یابد. اگر احساس ناراحتی پس از چند دقیقه قطع نشد یا شدت یا تناوب حملات افزایش یافت سریع به اورژانس مراجعه کنید. یکی از نخستین اقدامات در درمان درد قلبی، تعدیل عامل تحریک کننده یا تشدید کننده درد است.اگر سیگار می کشید آن را قطع کنید. در صورت داشتن اضافه وزن آن را کاهش دهید. حذف چاقی یا سیگار علایم شما را کاهش داده و یا حتی از بین می برد. ورزش و رژیم غذایی کم چربی و کم کلسترول در حفاظت سرخرگ های شما از تنگی بیشتر مفیدند.
با توجه به گفته های شما این سوال پیش می آید که افراد مبتلا به آنژین می توانند ورزش کنند یا خیر؟
ابتلا به آنژین، دلیلی برای محدود کردن فعالیت نیست. در حقیقت، ورزش نقشی کلیدی در کنترل این وضعیت دارد. ورزش باید با محدودیت های تحمیل شده به علت درد سازگار باشد و انجام آن اغلب پس از تحت کنترل درآمدن آنژین به وسیله دارو توصیه می شود. پزشک با در نظر گرفتن علایم شما می تواند در تعیین میزان مناسب ورزش به شما کمک کند. اگر آنژین شما ناپایدار شده است یعنی درد به دفعات بیشتری روی می دهد، راحت تر از قبل برانگیخته می شود یا شدیدتر یا طولانی تر شده است، پیش از مشورت با پزشک تان، هیچ برنامه ورزشی را آغاز نکنید.
از چه داروهایی استفاده کنیم؟
نوع داروهایی که پزشک تان تجویز می کند به علایم ویژه شما بستگی دارد. نیتروگلیسیرین یکی از داروهایی است که در درمان حمله حاد آنژین پایدار استفاده می شود. این دارو سرخرگ های کرونر را باز کرده و اجازه می دهد خون بیشتری به عضله قلب جریان یاید. اغلب این دارو به صورت یک قرص زیر زبانی مصرف می شود. اگر پزشک برای شما نیتروگلیسیرین تجویز کرده است آن را تازه نگه دارید چون فرم قرصی آن قدرت اثر خود را در عرض چند ماه از دست می دهد. در ضمن قرص را دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید زیرا نور سبب تضعیف اثر دارو می شود.
برخی اوقات مبتلایان به آنژین سر و کارشان به جراحی می افتد. نظر شما چیست؟
اگر باوجود مصرف دارو باز هم درد قفسه سینه ادامه یابد یا به دفعات بیشتر یا با درد شدیدتری روی دهد ممکن است پزشک تصمیم به انجام آنژیوگرافی عروق کرونر بگیرد تا ساختمان این عروق را مشاهده کند. با این آزمایش پزشک درمی یابد آیا شما بیمار مناسبی برای انجام آنژیوپلاستی کرونر یا عمل بای پس سرخرگ کرونر هستید یا خیر.
هفته نامه سلامت

مصرف این دارو موجب اعتیاد خاموش می شود

تصور اینکه این دارو شادی آور است، کاملا عامیانه و غلط است. اگر این روزها به بیلبوردهای هشداری که در محدوده مراکز ترک اعتیاد نصب شده اند دقت کرده باشید، عبارت «ترامادول، اعتیاد خاموش» را بارها و بارها دیده اید اما برای پاسخ به این سوال که ترامادول چیست و چگونه وابستگی به آن می تواند اعتیادآور باشد، گفتگو با دکتر سعید کفراشی، درمانگر اعتیاد را بخوانید.
آقای دکتر، ترامادول چیست و چرا از آن به عنوان اعتیاد خاموش یاد می شود؟
ترامادول یک داروی ضد درد است که برای کاهش دردهای متوسط تا شدید به وسیله پزشک تجویز می شود. این دارو به طور معمول برای تخفیف درد پس از عمل به ویژه پس از جراحی های ارتوپدی، دردهای مزمن مفصلی، درد ناشی از سرطان، سنگ کلیه و ... به کار می رود و به صورت قرص، کپسول و تزریقی تولید می شود و البته مدتی است که بدون نسخه هم به فروش نمی رسد. با توجه به اینکه مکانیسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفین است، به همین دلیل مصرف مداوم آن به وابستگی فیزیکی و روانی مشابه اعتیاد به مواد مخدر، منجر می شود اما به این دلیل از ترامادول با نام اعتیاد خاموش یاد می شود که شاید در روزهای اول به ظاهر علایم اعتیاد را نشان ندهد اما با گذشت زمان و مصرف طولانی مدت، اعتیاد ایجاد می کند و درمانی کاملا مشابه با درمان سوءمصرف مواد مخدری مانند تریاک، کراک و هروئین دارد. در عین حال، علایم ترک آن نیز به صورت عصبانیت، تعریق، بی خوابی، تهوع، اسهال، لرزش اندام ها و توهم بروز می کند.
چرا عده ای به مصرف ترامادول روی می آورند؟
گاهی تحمل دردهای شدید ناشی از بیماری ها برای فرد دشوار است و بدون مشورت پزشک و رعایت دوز مناسب، اقدام به مصرف بیش از حد این دارو می کند و متاسفانه ادامه این روند، اعتیادآور است اما در موارد بسیاری نیز معتادان به مواد مخدر در مواردی که امکان تهیه یا استفاده از مواد مخدر را ندارند از این دارو برای جایگزین کردن مواد مخدر استفاده می کنند. حتی عده ای نیز به غلط آن را برای ترک اعتیاد مورد استفاده قرار می دهند اما از آنجا که قریب به اتفاق بیماران وابسته به مواد مخدر در کنار مصرف مواد از داروهای اعصاب، آرامش بخش و خواب آور نیز استفاده می کنند، با مصرف همزمان ترامادول و این داروها به علت تداخلات دارویی، فرد در معرض خطر تشنج و ایست تنفسی قرار می گیرد. البته نباید این نکته را فراموش کرد که تعداد کسانی که به واسطه مصرف ترامادول وارد دنیای مخرب اعتیاد شده اند، کمتر از افرادی است که این داروها را برای جایگزینی مواد مخدر، مورد استفاده قرار می دهند. اینها به طور معمول کسانی هستند که برای درد، ترامادول را به صورت طولانی مدت مصرف کرده اند و از عواقب اعتیاد به آن غافل مانده اند.
شایع ترین عوارض مصرف ترامادول شامل چه مواردی است؟
شایع ترین عوارض گزارش شده ناشی از مصرف ترامادول، تهوع، استفراغ شدید و کاهش فشارخون است. سایر عوارض نیز شامل عوارض سیستم عصبی مانند سردرد، سرگیجه، افسردگی، تشنج به خصوص در انواع تزریق وریدی و اختلال تنفسی در فرد معتاد به ترامادول بروز می کند.
عده ای از افراد به دلیل خاصیت شادی آور بودن ترامادول اقدام به مصرف آن می کنند. این تصور چقدر صحت دارد؟
تصور اینکه این دارو شادی آور است، کاملا عامیانه و غلط است و تمام موارد استفاده از این دارو سوءمصرف تلقی می شود و فقط و فقط ترامادول به عنوان مسکن قوی و زیرنظر پزشک باید مصرف شود زیرا مصرف این دارو بیشتر از دو هفته مجاز نیست و وابستگی دارویی و اعتیاد را به دنبال دارد. بسیاری از افراد که به بهانه شادی آور بودن ترامادول به سمت آن گرایش پیدا می کنند، افراد بی اطلاع و در بیشتر موارد معتادانی هستند که به علت مصرف یکنواخت مواد مخدر و گاهی به اشتباه به دلیل کاهش عوارض قطع مواد به ترامادول روی می آورند و گاهی جان خود را به علت مصرف بیش از حد و یا تداخلات دارویی از دست می دهند.
چرا مصرف ترامادول شیوع پیدا کرده است؟
گاهی افراد برای رفع مشکلات جنسی، دردهای شدید و ... به توصیه افراد ناآگاه ترامادول مصرف می کنند اما علت شیوع اصلی آن در دسترس بودن ترامادول، قیمت پایین آن، گاهی ارایه بدون نسخه در داروخانه ها و اطلاعات ناکافی درباره عوارض سوء مصرف آن است. حتی افرادی که به توصیه پزشک معالج خود و برای مدت طولانی از ترامادول استفاده می کنند باید تا زمان قطع کامل زیر نظر باشند زیرا ترک مصرف این دارو به صورت کاهش تدریجی استفاده از آن میسر است در غیر این صورت فرد قادر نیست مصرف ترامادول را به یک باره کنار بگذارد چرا که با علایم ترک مخدر، حتی علایمی مانند ترک مورفین روبه رو خواهد شد.
نقش رسانه ها را در زمینه آگاه سازی جامعه چه قدر مفید می دانید؟
ببینید، اگر رسانه ها آموزش صحیح و اطلاعات درستی را در زمینه مصرف مواد اعتیادآور مانند ترامادول به مردم ارایه دهند، افراد به دلیل آشنایی با عوارض این مواد به طور مسلم به سمت این مواد گرایش پیدا نمی کنند و به این نتیجه می رسند که ترامادول فقط و فقط یک مسکن برای دردهای متوسط تا شدید بوده و مصرف طولانی مدت آن اعتیادآور است.