استرس ، عامل مهم قند خون

 

جام جم آنلاین:  متاسفانه شیوع دیابت بویژه دیابت نوع 2 طی دهه اخیر افزایش قابل توجهی یافته است. تحقیقات گذشته نشان داده بود که شیوه زندگی ناسالم اعم از تغذیه ناصحیح و عدم تحرک از طریق بروز چاقی باعث افزایش استعداد ابتلا به بیماری دیابت تیپ 2 می‌باشد. اگرچه چاقی به‌طور کلی باعث افزایش ریسک ابتلا به دیابت می‌گردد، ولی اهمیت چاقی شکمی، حتی بیش از چاقی به تنهایی در این زمینه می‌باشد؛ اما نکته جالب توجه آن است که تحقیقات جدید نشان داده است که تجمع بیش از حد بافت چربی در ناحیه شکم به همراه میزان استرس بیش از حد که آن نیز از ارمغان‌های زندگی امروزی است ، می‌تواند امکان بروز دیابت تیپ2 را در افراد با‌استعداد بالای ابتلا به دیابت افزایش دهد. طی سال‌های گذشته توجه زیادی به نقش چاقی در ابتلا به دیابت تیپ 2 صورت گرفته است ولی محققان بر این باورند که استرس ممکن است اهمیت یکسانی در افزایش خطر ابتلا به دیابت در جمعیت با ریسک بالا داشته باشد. در مطالعه‌ای که اخیرا بر روی 62 زن آمریکایی آفریقایی غیردیابتی سالم انجام گرفت، حجم چربی شکمی اندازه‌گیری شد. علاوه بر آن از افراد مورد مطالعه تست ارزیابی واکنش به استرس به عمل آمد و اندازه‌گیری قند و میزان آدرنالین خون در واکنش به استرس نیز انجام گرفت. همان‌طور که می‌دانیم میزان قند خون بیش از حد طبیعی در حالت ناشتا به عنوان یک عامل خطر اساسی در ایجاد دیابت و نیز بروز بیماری قلبی و عروقی شناخته شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که زنان با تجمع بیش از حد بافت چربی در ناحیه شکم دارای میزان بالای آدرنالین خون و قند خون بالا در هنگام تست استرس و نیز در حالت ناشتا بودند. از طرف دیگر نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که در نقطه مقابل، زنان با چربی شکمی اندک و سطح استرس زیاد و نیز زنان با چربی شکمی زیاد و استرس کم، سطح قند خون طبیعی داشتند. تئوری که در رابطه با نقش استرس در افزایش خطر دیابت می‌توان مطرح نمود، آن است که افزایش سطح خونی هورمون آدرنالین در جواب به استرس باعث تحریک شکسته شدن چربی و ایجاد اسید چرب آزاد می‌گردد. اسیدهای چرب آزاد با گلوکز در سطح سلولی به عنوان سوخت بدن رقابت نموده که نتیجه آن پیروزی اسیدهای چرب و بالا‌رفتن گلوکز خون است البته این که چه میزان استرس در بروز دیابت موثر می‌باشد، مطالعات آتی را می‌طلبد. نکته عملی: زندگی شهرنشینی که همراه با تغذیه ناسالم و عدم تحرک می‌باشد باعث شیوع چاقی و بویژه چاقی شکمی گردیده، که این‌ها از عوامل خطر اصلی در ابتلای به دیابت نوع‌2 می‌باشند. علاوه بر این استرس فراوان بویژه در افراد مبتلا به چاقی شکمی استعداد ابتلای به دیابت را بیش از پیش می‌نماید لذا توجه به کنترل استرس به همراه کنترل چاقی شکمی می‌تواند نقش اساسی در افراد با ریسک بالای دیابت داشته باشد.

وقتی نباید بیشتر از ۳۰ دقیقه بخوابید

افرادی که کمتر از ۳۰ دقیقه در روز می خوابند تمرکز بهتر و توان ذهنی بالاتری دارند. بر اساس تحقیقات انجام شده در چین خواب بعدازظهر اگرچه موجب احیای مغز می شود اما می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.
بررسی بر روی ۲۷ هزار مرد و زن چینی بالای ۴۵ سال که عادت به خواب بعدازظهر داشتند نشان داد که خوابیدن بیش از ۳۰ دقیقه پس از ناهار می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش دهد.
نتایج پژوهش‌های قبلی نشان داده بودند خواب روزانه می‌تواند قدرت مغز را افزایش داده و خطر حملات قلبی و سکته را تا یک سوم کاهش دهد. به گفته محققان، مدت زمان خواب نیمروزی بسیار مهم است. افرادی که کمتر از ۳۰ دقیقه در روز می خوابند تمرکز بهتر و توان ذهنی بالاتری دارند.

شیرین کننده های مصنوعی لاغرتان میکنند؟

اگر دیابتی باشید یا یکی از اعضای خانواده تان این بیماری را داشته باشد حتما فکر استفاده از شیرین کننده های مصنوعی یا طبیعی بدون قند به ذهن تان رسیده یا اینکه چند باری آنها را امتحان کرده اید. اگر دیابتی باشید یا یکی از اعضای خانواده تان این بیماری را داشته باشد حتما فکر استفاده از شیرین کننده های مصنوعی یا طبیعی بدون قند به ذهن تان رسیده یا اینکه چند باری آنها را امتحان کرده اید.
تولیدکنندگان این مواد مدعی هستند افراد می توانند بدون هیچ گونه نگرانی از افزایش قند خون و چاقی به جای شکر از شیرین کننده ها استفاده کنند اما گهگاهی هم می شنویم که زیاده روی در مصرف این مواد خود می تواند باعث بروز انواع بیماری های متابولیک و حتی دیابت شود. پس بالاخره شیرین کننده ها مفید هستند یا مضر؟ دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران به شما توضیح می دهد.
شیرین کننده؛ مصنوعی یا طبیعی؟
شیرین کننده ها به دو گروه تقسیم می شوند؛ یک دسته از آنها شیرین کننده های جانشینی هستند از جمله سوربیتول، فروکتوز، ایزومالت و. . . که آنها نیز قند خون را تا مقداری بالا می برند اما نه در حد قند ساده یا گلوکز. گروه دیگر شیرین کننده های مصنوعی هستند از جمله ساخارین، سیکلامات، آسپارتام، کاندرل، نوترا سوئیت، آسه سولفام و. . . که اصلا قند را بالا نمی برند.
در خیلی از مواد غذایی رژیمی مثل نوشابه ها از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می شود اما در مواد غذایی مخصوص افراد دیابتی بیشتر از شیرین کننده های جانشینی استفاده می شود که آن هم می تواند مشکلات خاص خود را داشته باشد.
قند مصنوعی هم دیابت می آورد؟
در گذشته افراد در روز شاید فقط دو یا سه بار چای همراه یکی، دو حبه قند می نوشیدند یا اینکه یک بار در روز شربت می نوشیدند اما امروزه با تولید مواد غذایی رژیمی حاوی شیرین کننده های جانشینی یا مصنوعی می بینیم که چاقی، اضافه وزن و دیابت بیشتر شده است! در واقع رژیمی بودن یک خوراکی مثل کیک، بستنی و. . . باعث می شود فرد در مصرف آن زیاده روی کند.
این مواد غذایی شاید قند کمتری داشته باشند اما کالری، چربی، آرد، کربوهیدرات و... هم دارند که خود می تواند باعث چاقی و در نهایت اختلال در کنترل قند و دیابت شود. به همین دلیل مصرف شیرین کننده ها و مواد غذایی رژیمی به خصوص برای افراد دیابتی توصیه نمی شود زیرا آنها را وارد یک سیکل معیوب می کند.
باید ممنوع شوند؟
در بعضی از کشور ها این اعتقاد وجود دارد که فروش شیرین کننده های بدون قند به خاطر مشکلات بعدی که ایجاد می کنند باید ممنوع شود. برای مثال از آنجایی که مواد غذایی رژیمی باعث می شد افراد در مصرف خوراکی ها زیاده روی کنند در بسیاری از کشورها مثل آلمان از سال ۲۰۱۰ تولید خوراکی های رژیمی مخصوص دیابت ممنوع شد.
از سال ۲۰۱۲ نیز فروش آنها در فروشگاه ها ممنوع شد. البته مواد شیرین کننده مثل فروکتوز، سوربیتول یا ساخارین را می توان از فروشگاه ها خریداری کرد اما مواد غذایی حاوی آنها دیگر عرضه نمی شود.
هرچه طبیعی تر، بهتر!
در حال حاضر اغلب انجمن های علمی دیابت معتقدند یک فرد دیابتی نیاز به مواد غذایی رژیمی ندارد. دلیل اول این است که کالری این مواد تقریبا فرقی با غذاهای معمولی ندارد، دوم اینکه فرد برای تهیه آنها باید هزینه گران تری بپردازد، سوم اینکه مواد غذایی رژیمی معمولا طعم خیلی خوبی ندارند و دلیل چهارم اینکه خیلی از دیابتی ها دوست دارند از همان مواد غذایی معمولی استفاده کنند بنابراین می توانند با یادگیری راهکارهای لازم و پیروی از رژیم غذایی مناسب از غذاهای معمولی استفاده کنند و در عین حال بیماری شان را هم تحت کنترل درآورند؛
برای مثال اگر روزی یک حبه قند اضافه بخورند می توانند با افزایش دارو یا انسولین یا فعالیت بدنی یا کاهش حجم غذای شان آن را جبران کنند اما همان طور که گفته شد متاسفانه رژیمی بودن یک خوراکی ممکن است باعث شود فرد در مصرف آن زیاده روی کند. حال اگر یک دیابتی به هر دلیلی نتواند میزان قند مصرفی اش را در روز کاهش دهد، می تواند در حد اعتدال از شیرین کننده ها استفاده کند. اما به طور کلی توصیه بر این است که هرچه تغذیه طبیعی تر باشد بهتر است.
برای دستگاه گوارش خطر دارد؟
شیرین کننده های جانشینی مثل فروکتوز، سوربیتول و. . . از آنجایی که به آهستگی در روده ها جذب می شوند خود می توانند باعث اسهال شوند، پس برای دستگاه گوارش هم بی خطر نیستند به خصوص سوربیتول که زیاده روی در مصرف آن می تواند نفخ و اسهال شدید ایجاد کند. به همین دلیل مصرف شیرین کننده ها و مواد غذایی رژیمی حتما باید زیر نظر پزشک و با توجه به برنامه غذایی فرد صورت گیرد.
چقدر مصرف کنیم؟
شیرین کننده ها اگر در حد معمول استفاده شوند، عوارض جانبی نخواهند داشت. خیلی ها نیز مدعی هستند این مواد می توانند سرطان زا باشند اما این مسئله هیچ وقت روی انسان ها تایید نشده و فقط مصرف زیاد آنها در حیوانات باعث سرطان شده است. برای مثال ساخارین از سال ۱۸۸۸ یعنی بیش از ۲۰۰ سال است که مصرف می شود اما هنوز دیده نشده که فردی به علت مصرف آن دچار مشکل شده باشد بنابراین خوردن آنها در حد معمول اشکالی ندارد.
چه کسانی نباید مصرف کنند؟
مصرف شیرین کننده های بدون قند در گروهی از افراد مثل خانم های باردار، کودکان و کسانی که سابقه افت قند را دارند باید با احتیاط بسیار و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
اگر سابقه افت قند دارید. . .
افراد نباید تمام قند مصرفی شان را با شیرین کننده های بدون قند جایگزین کنند همچنین کسانی که دچار افت قند می شوند بهتر است از مواد غذایی حاوی شیرین کننده های مصنوعی مثل نوشابه های رژیمی و دایت استفاده نکنند. بعضی ها سوال می کنند که آیا مواد غذایی حاوی شیرین کننده های مصنوعی از آنجایی که قند ندارند باعث کمبود انرژی می شوند یا خیر؟
در پاسخ باید گفت ما انرژی روزانه خود را فقط از قندهای ساده به دست نمی آوریم و سایر مواد غذایی مصرفی مان نیز در نهایت تبدیل به قند می شوند و انرژی تولید می کنند. پس مصرف مواد غذایی رژیمی دلیل بر کاهش انرژی بدن نمی شود.
ستاره محمد

اخبار کوتاه

برنامه جناب آقای دکتر خالقی متخصص کبد و دیابت چرب در دارالشفاء حضرت ابوالفضل علیه السلام

چهارشنبه ساعت 9:00 الی 11:00  تلفن تماس [phone]

کارگاه آموزشی با عنوان عوارض چشمی و کلیوی دیابت با حضور جناب آقای دکتر خالقی روز پنجشنبه چهارم دیماه  ساعت 9:00 در محل سالن اداره آموزش و پرورش برگزار می شود.

دیابت عصبی

دیابت عصبی

گاه واژه هایی بین مردم رایج می شود که معادل علمی دقیق ندارد، ولی رایج شده است و مرتب به کار برده می شود. دیابت عصبی یکی از این موارد است؛ واقعیت این است که از نظر علم پزشکی واژه ای به این نام وجود ندارد، ولی به دلیل کاربرد زیاد بین مردم سعی خواهیم کرد در این مطلب معادل علمی دیابت عصبی را شرح دهیم.

وقتی قند خون یک فرد، حداقل دو بار در حالت ناشتا از ۱۲۶ بالاتر باشد یا بعد از خوردن غذا از ۲۰۰ بالاتر رود به دیابت مبتلاست. اما هم افراد دیابتی و هم افراد سالم (غیر دیابتی) وقتی تحت فشارهای عصبی قرار گیرند، قند خونشان بالاتر می رود و وقتی آرام باشند اندکی بهبود پیدا می کنند. علت این موضوع مشخص است؛ هورمون های استرس که سردسته آنها آدرنالین و نورآدرنالین است هنگام تنش عصبی، وارد خون می شود. این هورمون ها قند خون را از ذخایر بدن آزاد می کنند و از طرفی با ایجاد مقاومت نسبت به انسولین جلوی مصرف قند از سوی سلول های عمومی بدن را می گیرد تا این قند به مصرف مغز که بی نیاز از انسولین می تواند از قند بهره مند شود، برسد؛ البته حین استرس هورمون های دیگری مثل گلوکاگون، هورمون رشد و کورتیزول نیز ترشح می شود که آنها هم با ساز و کاری مشابه موجب افزایش قند می شود.

بالا رفتن قند حین استرس در واقع مکانیسم تدافعی بدن است که مغز را با جریان بالای قند تغذیه کند تا فرد بتواند بخوبی بر استرس فائق آید.
انواع استرس هایی که می توانم مثال بزنم شامل ازدواج، طلاق، دوری ناگهانی از فرزند یا پدر و مادر و استرس های جسمی مثل بیماری های شدید، بلوغ و تصادفات است. از استرس های بسیار رایج دیگر در پزشکی انواع جراحی های سبک و سنگین است. جراحی های کوچک دندان و لثه، انواع جراحی های کوچک که در مطب انجام می شود و جراحی های بزرگ که با بیهوشی همراه است، همه می تواند استرس های بسیار شدیدی به فرد وارد کند و با مکانیسم های گفته شده قند خون را به بالاترین حد ممکن برساند.

به این ترتیب بیماران دیابتی حین استرس دچار قند خون خیلی بالا می شوند. گاهی هم فرد دچار دیابت ملایم است یا دچار پره دیابت یا دیابت مخفی است، ولی حین استرس قند خونش بالا می رود و تازه متوجه بیماری خود می شود. اینها شرایطی است که مردم به آن دیابت عصبی می گویند. گر چه ممکن است بعد از استرس بیمار دوباره قند خون طبیعی پیدا کند، اما باید دانست که در بیشتر این موارد به هر حال بیمار دچار دیابت شده است یا بزودی مبتلا خواهد شد. در این موارد نیز باید دیابت درمان شود، زیرا انواع استرس ها در زندگی روزمره وجود دارد و این افراد مکرر دچار بالا رفتن قند خون می شوند و نیازمند اتخاذ روش های درمانی هستند.