شهید وحدانی
محمد در خانواده ای متدین و مذهبی در سال 1345 در روستای دهگاه دیده به جهان گشود. از کودکی علاقه زیادی به درس و مدرسه داشت. تحصیلات دوران ابتدایی را در مدرسه روستا گذراند اما به جای ادامه تحصیل ترجیح داد کمک کار پدرش در کارهای کشاورزی باشد.
با آغاز جنگ تحمیلی تصمیم گرفت به جمع رزمندگان بپیوندد. درآن روزها 16 سال بیشتر نداشت و در عنفوان جوانی به سر می برد. موضوع شرکت در جنگ را با خانواده اش در میان گذاشت. با توجه به سن کم، والدین او مخصوصا مادرش با رفتنش مخالف بودند.
«مادر، یعنی نمیخواهی از چهارتا پسر یکی را در راه امام حسین (ع) فدا کنی» این جمله ای بود که به شدت مادرش را تحت تاثیر گذاشت و برات شرکت در جبهه را برای او صادر کرد. محمد پس از طی دوره آموزشی به جبهه رهسپار شد و پس از مدت کوتاهی در سال 1361 در عملیات مسلم بن عقیل در منطقه سوماربه فیض شهادت نائل گردید. شهادت او انگیزه ای شد برای سایر رزمندگان؛ به طوری که پس از ایشان افراد زیادی از روستا عازم جبهه شدند.
این روستا با روستاهای شفیع آباد و زبران همسایه بوده و در 60 کیلومتری بخش رحیم آباد و 75 کیلومتری جنوب غربی شهرستان رودسر واقع شده است. مردم این روستا معتقدند که نام اصلی این روستا «لشبو» بوده است. به عقیده آنان این روستا در اثر جنگ بین کوشکیان و دیلمیان که تمام روستای از بوی کشته شدگان آن متعفن شده بود بدین نام معروف گشته است. ا این روستا همانند روستای شوئیل از نظر تاریخی از مهمترین روستاهای اشکور به حساب می آید و دارای و اعتبار فراوانی است. روستای لسبو در پای قله شیرکوه واقع شده است. کوه جورامتو در مشرق، زرینه کوه در مغرب، و کل مازی در جنوب این روستاست که راه قزوین از گردنه گون کول از اینجا می گذرد . در پایین دست امامزاده لسبو محلی است که به نام «کشک دشت» معروف است. اینجا جای شهر قدیم کشک است. هنوز یکی از دروازه های قزوین به نام دروازه راه کوشک نامیده می شود. ساکنان کشک دشمنان دیلمیان بودند زیرا ایشان را به جشنی دعوت کردند و سپس دهکده ایشان را به تاراج دادند و خراب کردند. زنی در مقابل ایشان ایستادگی کرد و جنگی موحش برپای شد. کشته شدگان کشک، پایین محلی که به نام قبر غلام است به خاک سپرده شدند. این محل در شمال جاده است و دیلمیان در جنوب جاده مدفون گشتند. در فرهنگ جغرافیایی ایران مطالب زیر درباره لسبو آمده است: «لسبو از دهستان اشکور پایین شهرستان رودسر، 63 کیلومتری جنوب رودسر، سرراه عمومی مالرو اشکور به قزوین، بقعه ای به نام امامزاده قاسم و ابراهیم دارد که بنای آن قدیمی است» (از آستارا تا استارباد، ج2، ص 388) امامزاده قاسم و ابراهیم (ع) هر دو از فرزندان امام موسی کاظم (ع) می باشد. در میان زیارتگاه های اشکور زیارتگاه لسبو از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و هر ساله افراد زیادی را از مناطق مختلف به قصد زیارت به سوی خود می کشاند. مشخصات ظاهری زیارتگاه لسبو به شرح زیر است: بنای اصلی زیارتگاه از سنگ و خشت است. دارای صندوقچه چوبی، طرف شرق و غرب این بنا ایوانی به پهنای دو متر است. شانزده ستون چهار سوی قدیمی در طرف پیشانی و بقعه و مسجد که پاره ای از آنها سرستون دارند. سقف ایوانها واشان کشی و از بالا پل کوبی با درزپوش و بام حلبی است. یک مسجد قدیمی در کنار زیارتگاه قرار دارد که طرح روی درب مسجد از شگفتی های این زیارتگاه به حساب می آید. در محوطه وسیع اطراف بقعه یک قبرستان عمومی قرار دارد. نوشته های سنگ در این قبرستان به شرح زیر است: «وفات مرحوم آق غلام ولد مرحوم شمس علی 1229. نشانه ها: مهر، تسبیح و شانه» در بقعه سنگ قبری از مرمر بود که متولی نشان داد. آنچه بر آن نوشته شده بود اینست: هوالغفور «وفات خوارشاه(این نام یادآور نام رکن الدین خورشاه (653-618) آخرین جانشین حسن صباح است) ولد محمد خان لسبویی سنه 1074. نشانه: انگشتر» در اطراف لسبو قبرستان های زیادی است. در این قبرستان ها، مردگان، روی دنده چپ رو به شمال به خاک سپرده شده اند. در این گور ها: پیکان، سرنیزه و گاهی خنجر و زانوبند یافت شده است. در قله کوهی که در دامنه شرقی آن راه شوئیل می گذرد خرابه های قلعه لسبو است. دیوارهای قلعه از آجر است و دو حوض سنگی دارد. لوله کشی این قلعه یکی از عجایب بنای این صفحات است. آب این قلعه از گردنه گون کول در محلی به نام «تری دشت» که آبی بسیار گوارا دارد، لوله های سفالین (=گنگ) در زیر خاک کرده و آب تری دشت را نخست به کشک دشت و سپس به بالای قلعه لسبو و از قلعه به همین ترتیب آب را به ملاهورشه یا ملاخروشه و از آنجا به سوری که قلعه و آستانه ای دارد و از آنجا به تاجگه به شهر قدیم کش رسانده اند(ولایات دارالمرز ایران-گیلان، ص 377). چند سال قبل قلعه لسبو را خراب کرده و از آجر های آن برای ساختمان حمام شوئیل استفاده نمودند. در حال حاضر فقط مقدار کمی از بقایای قلعه آن هم در حد پاره های آجر و خورده های گچ پیداست و هیچگونه اثری دیگری از قلعه مشاهده نمی گردد. در گذشته ساکنان روستای دهستان شوئیل پس از عبور از روستاهای شفیع آباد و لسبو و منطقه کون کرمانسرا از گردنه گول کل گذشته و در نقطه ای به نام چی چیم چال با رهگذران منطقه علیا برخورد کرده سپس به طرف قزوین حرکت می کردند. ارتفاع گردنه گول کل در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران به کوشش حسینعلی رزم آرا 3350 متر آمده است. در فاصله حدود 500 متری گردنه گون کل دریاچه ای موسوم به دریاچه ای موسوم به «دریاسر» و در جنوب غربی این گردنه مناطق «جورکلامگه» و «سورگل رجه» واقع شده که از طریق این مناطق می توان به رودبار محمد زمانخانی رسید.
منبع : عروس اشکور