یخ نوردی

یخ نوردی چیست؟

یخ نوردی شکل دیگری از سنگ نوردی است، به همان اندازه دشوار و مهیج، اما دو عامل سرما و یخ را نیز باید به آن افزود. کسانی که به دنبال نوع دیگری از صعود هستند و فقط رفتن به برنامه های زمستانی راضیشان نمی کند، شاید بخواهند ورزش هیجان انگیز و لذت بخش یخ نوردی را امتحان کنند.

در یخنوردی، در فضای باز، ورزشکار توده های یخی مانند شیب های پوشیده از یخ و آبشار های منجمد را صعود می کند. بسته به میزان شیب و نوع یخ می توان از ابزارها و تکنیک های گوناگونی استفاده کرد.

یخ نوردی به دو گروه عمده تقسیم می شود. یک نوع آن شامل صعود آبهای جاری یخ زده، مانند آبشار ها، و نوع دیگر شامل سطوح برفی فشرده و شیب دار و یا یخ هایی می گردد که معمولاً در ارتفاعات بالای کوه ها یافت می شود.

آغاز یخ نوردی در همان روزهای نخستین کوهنوردی بود که کوهنوردان با راه آب ها و دامنه های یخ بسته روبرو می شدند. با گذشت سال ها، تکنیک ها پیشرفت کرد و صعودهای انجام شده دشوارتر و دشوارتر گردید. در نتیجه برای رفع نیازهای جمع در حال افزایش یخ نوردان، ابزارها و لوازم مختلفی تولید شد و گسترش یافت.

اگر آگاهی و آمادگی کافی داشته باشید، استفاده درست و بهینه از لوازم یخ نوردی باعث خواهد شد که توانایی صعود دیواره های یخی را پیدا کنید. تبر یخ و کرامپون مهمترین ابزارهای این ورزش هستند. اگر چه لوازمی که در یخ نوردی و سنگ نوردی به کار می روند تقریباً یکسان هستند، اما محیطی که صعود می کنید کاملاً متفاوت است. در حالی که نوع و کیفیت سنگ در طول سال تغییر بسیار اندکی می کند، یخ، روزانه و یا حتی در هر ساعت تغییر شکل می دهد.

به خاطر داشته باشید که به همراه داشتن ابزار مناسب و آگاهی کامل از تکنیک های مختلف صعود ضروریست. مانند همه ورزش های دشوار و طاقت فرسای دیگر، یخ نوردان باید از خطرات این رشته آگاهی داشته باشند. با این وجود، نگذارید این خطرات مانع لذت بردن شما از تجربه استثنایی صعود یخ شود. با داشتن دانش و تمرین کافی و بینش صحیح به سوی تجربه صعودی لذت بخش پیش روید!

وسایل فنی یخ و برف نوردی

 

1. کلنگ: یکی از مهمترین وسایل کوهنوردی در برف است که قسمتهای مختلف آن عبارت اند از: تیغه، بیلچه، بدنه، سغمه و بند حمایت انداز. کلنگها بنا به نوع کاربری آن متفاوت است. امروزه از کلنگهای کوتاه 65-75 سانتی متری سبک استفاده می کنند و کلنگهای بلند کمتر در صعودهای بزرگ کاربری دارند. بعضی از کلنگها بسیار سبک وزن هستند و قسمت سغمه آن به صورت مورب است این کلنگها در مسیرهایی با برف آلپاین کاربرد دارند.

2. کرامپن: وسیله ای فلزی و دارای تیغه های بلند که به زیر کفش بسته می شود و مناسب حرکت بر روی یخ می باشد و به وسیله آن می توان راحت تر روی یخ حرکت نماییم بدون آن که سُر بخوریم. در واقع تیغه ها ایجاد اصطکاک می نمایند. کرامپونها در سه مدل ساخته می شوند که عبارت است از: کرامپون پیاده روی و کوهنوری، کرامپون صعود بر روی آبشارهای یخی و کرامپون معروف به یخ شکن. کرامپون صعود، دارای تیغه های اضافی در جلوی پا می باشند و طوری طراحی شده اند که در هنگام صعود به خصوص بر روی آبشارهای یخی در یخ گیر می کنند و فرد را ثابت نگه می دارد. کرامپونها معمولاً قابل تغییر هستند و روی کفش رگلاژ می شوند و توسط بندهایی محکم به کفش فیکس می شوند و یک کوهنورد با توجه به نوع فعالیتی که انجام می دهد کرامپون مورد نظر خود را انتخاب می نماید.

3. لنگر برف: یکی از لوازم یخ «لنگر برف» است که مانند لنگر کشتی در برف می نشیند و می توان با آن به خوبی حمایت کرد. لنگر برف دارای سیم بُکسلی کوتاهی است که می توان طناب را به آن بست. لنگر برف اگر درست در برف بنشیند، می تواند چند صد کیلوگرم وزن را تحمل کند. لنگر برف برای سطحهای پرشیب یخ زن به کار می رود، جایی که میخ یا پیچ یخ کارایی چندانی ندارد.

4. تبر یخ: تبریخ حد وسط چکش سنگ نوردی و کلنگ یخ است. نوک آن شبیه کلنگ و ته آن شبیه چکش، طول آن بین 55 تا60 سانتی متر و وزن آن 650 تا700 گرم است. گفتنی است که تبر یخ در دیواره های یخی کاربرد دارد.

 

قلاب چند منظوره یخ نوردی

پیچ قلاب دار یخ نوردی

دستگیره برای بستن پیچ یخ نوردی 

نگهدارنده ابزار یخ نوردی

گزارش تصویری از صعود زمستانی و

  یخ نوردی از آبشار هملون در فشم

با سردی هوا و یخ بستن آبشار هملون در فشم، محلی برای گذران و تفریح جوانان در ارتفاعات این آبشار شده است . وسایل مورد نیاز در یخنوردی: کلاه کاسکت، کرامپون، تبر یخ، پیچ یخ، طنابچه، کارابین پیچ‌دار، کارابین ساده، صندلی، طناب، ریورسو (ابزار حمایت) است. بسته به سختی مسیر از ابزارهای دیگر نیز استفاده می‌شود .

 

 

 

Ice climbing

Ice climbing, as the term indicates, is the activity of ascending inclined ice formations. Usually, ice climbing refers to roped and protected climbing of features such as icefalls, frozen waterfalls, and cliffs and rock slabs covered with ice refrozen from flows of water. ^[1] For the purposes of climbing, ice can be broadly divided into two spheres, alpine ice and water ice. Alpine ice is found in a mountain environment, usually requires an approach to reach, and is often climbed in an attempt to summit a mountain. Water ice is usually found on a cliff or other outcropping beneath water flows. Alpine ice is frozen precipitation whereas water ice is a frozen liquid flow of water. Most alpine ice is generally one component of a longer route and often less technical, having more in common with standard glacier travel, while water ice is selected largely for its technical challenge. Technical grade is, however, independent of ice type and both types of ice vary greatly in consistency according to weather conditions. Ice can be soft, hard, brittle or tough. Mixed climbing is when ascending involves both ice climbing and rock climbing

آشنایی با کلنگ کوهنوردی

کلنگهای کوهنوردی و تبرهای یخ به طرز گیج کننده ای (برای افراد تازه کار) در ابعاد و اندازه های مختلف ارائه می شوند که هر یک کارآیی خود را دارد. جز عده معدودی از کلنگهای واقعا عجیب و غریب درکل می توان خانواده کلنگها را به چهار گروه ذیل تقسیم کرد:

۱- کلنگ های مخصوص پیاده روی (Walking axes)

2- کلنگ های مخصوص کوهنوردی (Alpine axes)

3- کلنگه ای اسکاتلندی (Scottish Winter axes)

4- کلنگ های مخصوص یخهای پرشیب یا اصطلاحا آبشار یخی (Steep ice axes, cascade axes)

که مورد اخیر در ایران به تبریخ معروف است.در شکل ذیل نمونه ای از هر نوع کلنگ به نمایش درآمده است:

انواع کلنگهای کوهنوردی

البته نه تنها کلنگهای بینابینی هم ارائه می شوند بلکه کلنگهای نوع دیگری هم در بازار موجودند. مثلا کلنگهای فوق سبک (Ultra Light) که بیشتر برای اسکی بازان مناسب است تا کوهنوردان و یا کلنگ تلسکوپی محصول Petzl که ترکیبی از باتوم و کلنگ است و … همچنین بسیار دیده شده است که از کلنگهای مخصوص پیاده روی در آبشاریخی و از تبریخ برای پیاده روی هم استفاده می شود لیکن رویهرفته خصوصیات کلنگها از لحاظ نوع کاربرد بصورت ذیل تعریف می شود: ۱- تبریخ:

این نوع از کلنگها مناسب افرادی هستند که علاقه اصلی آنها یخنوردی است. هرچند از کلنگهای اسکاتلندی نیز می توان برای یخنوردی استفاده کرد لیکن استفاده از تبریخهای جدید صعود را به مراتب راحتتر می نماید.

۲- کلنگهای اسکاتلندی (ترکیبی):

این نوع کلنگ نسبت به تبریخ ساده تر و درعین حال قوی تر است و برای تحمل فشار زیاد طراحی شده . در اسکاتلند روی کلیه قسمتهای کلنگ جهت یک مسیر متوسط تجدید نظرهایی روی ویژگیهای خاص تبرهای یخ که بیشتر دست و پاگیر هستند تا سودمند صورت گرفت، مانند دسته (قبضه)، ماشه ها و انحنای دسته.

۳- کلنگهای کوهنوردی (آلپاین):

این کلنگها همان کلنگهای پیاده روی هستند اما دسته آنها قویتر و نوک آنها دارای انحنای بیشتری است که آنها را برای کوهپیمایی با مسیرهای ساده یخی ایده آل می نماید.

۴- کلنگهای پیاده روی:

این کلنگها فقط جهت ابزار ایمنی در کوهپیمایی مفید هستند.

انتخاب کلنگ:

هر چند این یک انتخاب شخصی است اما انتخاب کلنگ کوهنوردی مناسب معمولا کار راحتی نیست و چه بسا کلنگی که در نظر یکی مناسب است از نظر دیگری کاملا مردود باشد. اگر بتوانید قبل از خرید کلنگی را قرض گرفته یا اجاره کنید تا از عملکرد و تناسب آن با خود مطمئن شوید بسیار خوش شانس بوده اید، اما از آنجا که امید به چنین اقبالهایی کمی دور از ذهن است راهنمایی زیر می تواند الهام بخش شما در این خصوص باشد. در ابتدا باید نوع فعالیت خود را مشخص کنید. اگر قصد یخنوردی و صعود از آبشارهای یخی را دارید بایستی از تبرهای یخ استفاده کنید. برای انتخاب آنرا را (مثل چکش) از ته دسته آن بگیرید و در هوا تکان دهید(یعنی حالتی شبیه به حالت استفاده از کلنگ در یخنوردی). اگر به نظرتان سنگین یا بدحالت آمد یا برعکس زیادی سبک و ضعیف بود، این کلنگ به درد شما نمی خورد و مدل دیگر یا همان مدل کلنگ اما با طول دسته متفاوت را امتحان کنید. اساسا آن چیزی که درست به نظر خواهد آمد وابسته به قدرت و نیروی شماست. کلنگ سنگین باعث خستگی زودرس شما خواهد شد و کلنگ سبک نیز بخوبی در یخ سفت فرو نمی رود. اما در صورتیکه قصد عبور از یخچالها را دارید یک کلنگ کوهنوردی مناسب است. البته می توانید از کنگ پیاده روی نیز استفاده نمایید. به عنوان یک قاعده هرچه شیب مسیر بیشتر باشد طول دسته کلنگ شما نیز بایستی کوتاهتر باشد. طول مناسب طولی است که اگر (با کفشهای خود) بایستید و کلنگ را در دست بگیرید حدود ۵ سانتیمتر با زمین فاصله داشته باشد. در این صورت طول کلنگ برای شیبهای عادی مناسب است.

استاندارد کلنگ:

ابتدا استاندارد اروپایی EN-13089 حداقل نکات قابل ملاحظه در مقوله ایمنی را برای کلنگهای مورد استفاده در کوهنوردی ارائه کرد و سپس استاندارد UIAA-152 به آن چیزهایی (مثل ضوابط لازم برای بند) افزود. از نظر مقاومتی دو طبقه بندی B و T موجود است که حروف اول کلمات پایه و فنی به زبان لاتین بوده و برای معرفی ویژگیهای دسته و تیغه (نوک) کلنگ (بصورت جداگانه) می باشد علامت مشخصه این طبقه بندی، همان حروف در داخل یک دایره است. بطور کلی نوع فنی قویتر بوده و بیشتر برای شیبهای زیاد یخ (وسنگ) و نوع پایه برای عبور از یخچالها و درگیری با برف و یخ در شیبهای معمولی است. تیغه (نوک) کلیه تبرهای یخ جهت یخنوردی از نوع فنی (با علامت مشخصه T) می باشند ولی کلنگها هم از نوع فنی (با علامت مشخصه T) و هم از نوع پایه (با علامت مشخصه B) که آنها را کمی گیج کننده می کند. تیغه های نوع فنی سنگینتر و قویتر بوده و برای صعودهای ترکیبی طراحی شده اند اما برای یخنوردی نیز مناسبند. تیغه های نوع پایه نازکتر بوده و صرفا برای یخ خالص مناسب است. مطابق استاندارد طول ۵۰ سانتیمتر از بدنه نوع پایه حداقل بایستی نیروی ۵/۲ کیلو نیوتن را تحمل کند و این عدد برای نوع فنی به ۵/۳ کیلو نیوتن افزایش می یابد.

آسیبها:

ر حال حاضر بسیاری از کلنگها (مخصوصا تبرهای یخ و کلنگهای اسکاتلندی) را بصورت مدوله ارائه می کنند تا تعویض قسمتهای آسیب دیده به راحتی امکانپذیر باشد. این قسمتها بوسیله پیچ یا پرچ به هم دیگر متصل شده اند. از آنجا که تبرهای یخ و کلنگهای اسکاتلندی فشار بیشتری نسبت به بقیه تحمل می کنند آسیبهای بیشتری را نیز متحمل می شوند و بیشترین آسیبها در صعودهای ترکیبی وارد می شود. شاید بتوان تا ۳۰ آسیب دیدگی را برای آنها برشمرد. این آسیب دیدگیها را می توان به صورت ذیل طبقه بندی کرد:

- خم شدن سر کلنگ: نزدیک به نوک به علت فشار زیاد و مخصوصا هنگامی بوجود می آید که نوک (سهوا) بر سنگ فرود آید.

- تاب خوردگی سرکلنگ: بیشتر نزدیک به نوک بوجود می آید و بعضا باعث شکستن قسمتی از نوک کلنگ می گردد. دلیل آن فشار زیاد ناشی از اهرم شدن جانبی کلنگ می باشد. این شایعترین نوع آسیب دیدگی است و دلیل آن هم این نکته می باشد که این نیروها در استاندارد مد نظر قرار نگرفته شده اند (استفاده نادرست از کلنگ).

- شکستگی سر کلنگ از سوراخهای پیچ در کلنگهای مدوله

- شکستگی پیچها و دوران تیغه در کلنگهای مدوله

- دسته های چوبی بسیار مستعد شکستن هستند. البته تزریق روغن کتان در آنها تا حدی از استعداد شکستن آنها کم می کند.

در صورتیکه از کلنگهای تجاری نگهداری مناسبی مطابق دستورالعملهای ارائه شده توسط کارخانه سازنده آن صورت پذیرد احتمال بوقوع پیوستن آسیب (و حادثه در پی آن) به حداقل می رسد. با این وجود برخی از مدلها نسبت به بقیه بیشتر آسیب می بینند و برخی از کوهنوردان نیز بیشتر به ابزار خود آسیب می رسانند (مخصوصا در صعودهای ترکیبی) اما به عنوان یک قاعده کلی، اکثریت قریب به اتفاق سازندگان عنوان می کنند که از پیچاندن کلنگ پرهیز کنید چرا که نیروهای وارد بر آن در طراحیها لحاظ نشده اند. البته اخیرا برخی از تولیدکنندگان کلنگهای فوق قوی ارائه کردند که این نیروها را تحمل کنند. درصورتیکه افرادی از کلنگهایی با دسته چوبی (مثلا کلنگهای قدیمی یا دست ساز) استفاده می کنند باید توجه داشته باشند که ابزار آنها تحمل فشار زیادی نداشته و برای کارگاه زدن مناسب نیست.

کلنگها قبلا دارای دسته های بسیار بلندی از جنس چوب بودند. در دوره ادوارد ویمر استفاده از سر کلنگ (شامل نوک و بیلچه) برای برف و یخ کاملا مرسوم شده بود. پس از آنکه چوینارد آمریکایی کشف کرد که نوک دارای انحنا دقیقتر و بهتر وارد یخ می شود و از آن خارج می گردند، نوک کلنگها انحنای کمی بخود گرفتند. در همان زمان هامیش مکلنز اسکاتلندی نوآوریهایی در کلنگ سنتی خود بوجود آورد تا برای صعودهای ترکیبی مناسب گردد. پس از آن طراحی کلنگها دچار تغییرات بنادین دیگری نشد جز اینکه به مرور از ارتفاع دسته آن کاسته شد و مواد بکار رفته نیز بهتر شدند (دسته های چوب جای خود را به دسته های توخالی از جنس آلیاژ اعلا از فولاد و آلومینیم دادند) و سر کلنگ هم ار آلیاژهای مناسب فولاد تهیه می شود در حالیکه در زمان ویمپر از آهن (خالص) بود.