چسبندگی لوله های رحمی خطرناک است؟

چسبندگی های لوله می تواند هم عوامل داخلی داشته باشد و هم خارجی. لوله های رحمی یکی از مهم ترین اعضای داخلی لگن به حساب می آید که سلامتی آنها هم تاثیر بسزایی در باروری خانم ها دارد. بنابراین وجود هرگونه مشکلی در این لوله ها یا بروز هر نوع اختلالی در این بخش از بدن می تواند مسائل متعددی را برای خانم ها ایجاد کند و به همین دلیل باید مراقبت های لازم در این زمینه صورت بگیرد. از طرف دیگر، با توجه به این که برخی از اختلالاتی که در لوله های رحمی ایجاد می شود، ممکن است به نازایی منجر شود، اهمیت رسیدگی به سلامت آنها نیز بیشتر خواهد شد.
در این میان، یکی از مشکلاتی که خیلی ها نگران روبه رو شدن با آن هستند چسبندگی لوله های رحمی است. افراد زیادی هم فکر می کنند انجام هر نوع عمل جراحی می تواند آنها را در معرض خطر این مشکل قرار دهد یا بر این باورند که به تاخیر انداختن بارداری در ایجاد چسبندگی موثر است. برای همین هم چنین افرادی، از راه حل های متفاوتی برای پیشگیری از بروز چسبندگی کمک می گیرند؛ در صورتی که با این روش ها نمی توان با تمام عوامل موثر در بروز چسبندگی مقابله کرد.
چسبندگی چطور اتفاق می افتد؟
وقتی درباره چسبندگی لوله های رحمی صحبت می شود، این سوال به ذهن خیلی ها می رسد که لوله های رحمی چیست و چه وظیفه ای دارد؟ دکتر فرناز مشیری، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی در پاسخ به این پرسش چنین توضیح می دهد: در بدن خانم ها ابتدا دهانه رحم و پس از آن رحم قرار دارد و بعد از آن نیز لوله های رحمی که لوله های باریکی هستند، قرار گرفته، این لوله ها در انتها پهن و کمی بازتر می شوند و شاخه های انتهایی آن مانند بادکش کنار تخمدان قرار می گیرد. بنابراین همین که تخمک در هر سیکل قاعدگی آزاد شود، حالت مکشی که لوله ها کنار تخمدان دارد باعث می شود تخمک به داخل لوله کشیده شود. داخل لوله ها هم مژک هایی وجود دارد که وقتی تخمک وارد لوله شد، آرام آرام شرایط حرکت تخمک را به داخل رحم فراهم می کند.
آن طور که دکتر مشیری می گوید اگر به هر دلیلی این مژک ها که داخل لوله های رحمی قرار دارد، آسیب ببینند یا مشکلی در شکم ایجاد شود که تحرک لوله ها را از بین ببرد، ممکن است مشکلی که میان عموم افراد به عنوان چسبندگی لوله های رحمی شناخته شده، فرد را درگیر کند.
از عفونت تا جراحی
چسبندگی لوله های رحمی می تواند علل مختلفی داشته باشد و عوامل متعددی در بروز این مشکل نقش ایفا می کند. دکتر مشیری با بیان این مطلب، به عفونت ها اشاره می کند و می گوید: این التهاب ها می تواند ناشی از عفونت های مکرری باشد که خانمی به آن مبتلا شده و پس از این که وارد لگن شده، لوله ها را درگیر کرده است. به گفته وی، در صورتی که درمان بدرستی انجام نشود این مشکلات گریبانگیر لوله های رحمی نیز خواهد شد.
این متخصص زنان و زایمان در ادامه توضیح می دهد: در کسانی که از IUD استفاده می کنند نیز احتمال التهاب های لگنی و لوله های رحمی بیشتر است. بنابراین میان این افراد هم بیشتر شاهد بروز چسبندگی خواهیم بود و به همین علت در خانم هایی که هنوز زایمان نکرده اند، IUD را به عنوان روش جلوگیری پیشنهاد نمی کنیم. البته باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که همه افراد هم این مشکلات را پیدا نخواهند کرد ولی توجه به این نکته ضروری است.
علاوه بر این موارد، به گفته دکتر مشیری اگر خانمی به دلیل پارگی کیست تخمدان جراحی شود یا آپاندیسیت داشته باشد و دیر به فکر بیفتد، مواد داخل شکم پراکنده شده و با وجود جراحی باز هم به دلیل این که مواد داخل شکم رها شده، می تواند باعث چسبندگی رحم و لوله های رحم به روده ها شود و همین موضوع به کم شدن میزان تحرک لوله ها منجر خواهد شد.
وی در ادامه به اندومتریوز اشاره می کند و می گوید: در هر سیکل قاعدگی خونی است که به داخل شکم برگشت پیدا می کند؛ بنابراین می توان گفت برگشت خون قاعدگی تقریبا برای تمام خانم ها اتفاق می افتد، اما این که چرا بعضی از افراد در اثر این برگشت خون دچار اندومتریوز می شوند و دیگران نمی شوند هنوز مشخص نیست. طی این بیماری، بافت رحم در جای دیگری غیر از رحم از جمله داخل شکم جایگزین خواهد شد و با وجود این که اندومتریوز هیچ وقت سرطان نمی شود، اما عواقب بدی برای بیمار به دنبال خواهد داشت. چون در هر جایی که داخل شکم جایگزین شود، همان جا می چسبد، عمیق و بزرگ می شود و چسبندگی های بسیار بدی برای بیمار ایجاد می کند. طوری که حتی در مورد بعضی از بیماران می گوییم لگن منجمد پیدا کرده و تمام لوله، تخمدان، روده ها و رحم چسبندگی بسیار بدی پیدا کرده است.
چه کار باید کرد؟
چسبندگی های لوله می تواند هم عوامل داخلی داشته باشد و هم خارجی. به عبارت دیگر، در مورد بعضی از این عوامل می توان از بروز چنین مشکلی پیشگیری کرد و در مورد برخی هم کاری از دست ما ساخته نیست. دکتر مشیری با بیان این مطلب، توضیح می دهد: به عنوان نمونه، اگر کیست خاصی وجود دارد که ساده نیست و پزشک به بیمار می گوید که باید برداشته شود یا کیست ساده ای که بزرگ باشد و پزشک پیشنهاد کند قبل از پاره شدن آن را بردارید، اگر زودتر و بموقع برداشته شود باعث می شود میزان چسبندگی داخل شکم و لوله ها نیز کمتر شود. یا اگر در مورد آپاندیسیت، مشکل بموقع تشخیص داده شود هیچ زمانی چسبندگی اتفاق نمی افتد. وی می افزاید: با این حال، نباید فراموش کنیم هر جراحی ای که انجام می شود، اگر تعدد داشته باشد می تواند یکی از علل چسبندگی لوله های رحمی به حساب بیاید.
در مورد عفونت ها نیز این پزشک متخصص یادآور می شود: عفونت هایی که به وجود می آید نیز باید درمان کرد و معمولا این درمان دو طرفه انجام می شود؛ یعنی هم زن و هم شوهر. چون معمولا آقایان علامت دار نمی شوند ولی حامل عفونت هستند و اگر درمان اتفاق نیفتد، خانم مدتی خوب است و دوباره مبتلا خواهد شد و همین ابتلای مکرر می تواند باعث آسیب مژک ها از داخل رحم و لوله ها شود و از داخل چسبندگی های لوله به وجود می آید که بسیار بدتر از چسبندگی هایی است که در خارج لوله اتفاق می افتد.
چسبندگی علامت مشخصی ندارد
دکتر مشیری با بیان این که چسبندگی ها معمولا علامت خاصی ایجاد نمی کند، توضیح می دهد: این چسبندگی ها بیشتر دردهای مبهم شکمی خواهد داشت و اگر بیماری دچار اندومتریوز باشد، دردها کاملا مشخص خواهد بود.این متخصص زنان و زایمان یادآور می شود: چسبندگی علامت خاصی ندارد و بیماران اغلب به صورت ثانویه به پزشک مراجعه می کنند؛ ثانویه با دردهای شدید یا ثانویه با نازایی و... که در این مواقع، پزشک باید شرح حالی از بیمار بگیرد و مشکل را تشخیص دهد.
وی می افزاید: با انجام سونوگرافی مورد خاصی مشخص نمی شود و به کمک لاپاراسکوپی و عکس رنگی که از رحم گرفته می شود، می توان وضعیت لوله ها را در کنار هم مشخص کرد.
در مورد درمان نیز با توجه به علت اصلی ایجادکننده مشکل باید اقدامات لازم را انجام داد که به گفته دکتر مشیری برخی از این موارد قابل درمان است و برخی دیگر را نمی توان درمان کرد. به طوری که اگر چسبندگی باشد، سعی می کنیم تا حد امکان آن را آزاد کنیم، اما اگر مژک ها داخل لوله ها و رحم خیلی آسیب دیده باشند، نمی توانیم کار زیادی انجام دهیم و باید بیمار را برای استفاده از روش های کمک باروری بفرستیم.