وقتی قصاب ها قربانی می شوند
برای اکثر ما شنیدن کلمه قصابی یادآور گرانی گوشت یا مشکلات خرید گوشت با کیفیت و تازه و بدون چربی و استخوان است، اما این بار می‌خواهیم به آن سوی پیشخوان مغازه رفته، ببینیم افرادی که این ماده غذایی نسبتا گران‌قیمت را می‌فروشند، ممکن است در معرض چه مخاطراتی قرار داشته باشند.
قصاب‌ها در معرض عوامل زیان‌آور متعددی قرار دارند. در این شغل، عوامل فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیک و بیولوژیک می‌تواند سبب بروز آسیب‌های شغلی شود. از این میان عوامل بیولوژیک بیشتر سلامت آنها را تهدید می‌کند و پیشگیری از آن از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.
کاهش شنوایی
قصاب‌ها در محل کارشان به دلیل مواجهه با صدای چرخ گوشت یا صداهای ضربه‌ای ساتور ممکن است در طولانی‌مدت دچار کاهش شنوایی شوند و متاسفانه کاهش شنوایی ناشی از کار غیرقابل برگشت و درمان‌ناپذیر است. برای پیشگیری از کاهش شنوایی در محیط‌های کاری باید سر و صدای محل کار را زیر حد مجاز 85( دسی‌بل) نگه داشت و از اقدامات مناسب برای کاهش صوت استفاده کرد. مثلا تعمیر و بالانس کردن چرخ گوشت می‌تواند از سر و صدای اضافی در محل کار بکاهد و در مرحله آخر نیز استفاده از گوشی‌های حفاظتی برای پیشگیری از کاهش شنوایی توصیه می‌شود. بد نیست بدانید، در انگلیس بیش از 170 هزار نفر در اثر مواجهه با سر و صدای اضافی در محل کار از کاهش شنوایی رنج می‌برند و برای قصاب‌هایی که دچار کاهش شنوایی ناشی از کار می‌شوند، 5 هزار یورو غرامت در نظر گرفته شده است.
بریدگی‌ها و خراش‌های دست قصاب
قصاب‌ها به دلیل کار کردن با اشیا و وسایل تیز و برنده مانند چاقو و ساتور ممکن است هنگام کار دچار بریدگی و جراحت در ناحیه دست شوند. در این صورت، باید سریعا اقدام به درمان کنند و تا بهبود کامل زخم از تماس دست با گوشت خام خودداری کنند. گاهی نیز خراش‌های بسیارریزی در پوست ایجاد می‌شود که سبب ورود و انتقال ویروس و باکتری از گوشت‌آلوده به بدن فرد می‌شود و ایجاد بیماری می‌کند.
درماتیت‌های تماسی
برای پیشگیری از بریدگی‌ها و جراحات ناشی از کار با ساتور و چاقوی قصابی، استفاده از دستکش‌های سیمی بین قصاب‌ها معمول است. گاهی پوست بعضی افراد به نیکل موجود در این دستکش‌ها حساسیت نشان می‌دهد و در پوست دست فرد، درماتیت تماس با نیکل ایجاد می‌کند.
به دلیل اینکه سطح محیط قصابی و وسایل و ابزار کار باید هر روز ضدعفونی و شسته شوند، گاهی ممکن است درماتیت در اثر حساسیت به مواد شوینده و پاک‌کننده ایجاد شود که توصیه می‌شود هنگام شستن و تمیز کردن مغازه، حتما از دستکش و در صورت لزوم از ماسک استفاده شود.
بیماری‌های اسکلتی - عضلانی
قصاب‌ها هنگام تحویل گرفتن گوشت و قرار دادن آن در مغازه باید قطعات بزرگ گوشت را بلند و حمل کنند که ممکن است باعث ایجاد کمردرد در آنها شود. بهتر است قصاب‌ها اصول بلند کردن بار را بیاموزند تا از ایجاد چنین آسیب‌هایی پیشگیری شود. نشانگان تونل کارپال نیز ممکن است در اثر ضربات ناشی از خرد کردن استخوان گوشت و قرار گرفتن مچ دست به حالت نامناسب ایجاد شود.
زگیل‌های ناشی از کار
معمولا در دستان کارکنان کشتارگاه‌ها و قصابی‌ها که با حیوانات سر و کار دارند، زگیل‌هایی به وجود می‌آید. میزان شیوع زگیل‌های پوستی در افراد معمولی 10 درصد است و این میزان در قصاب‌ها و افرادی که با حیوانات و گوشت آلوده تماس دارند، به دو برابر یعنی حدود 20 درصد می‌رسد. علت ایجاد این عارضه، ویروسی از گروه پاپیلوماست که از راه خراش‌ها و زخم‌های کوچک روی پوست وارد اپی‌درم می‌شود و رطوبت نیز آن را تسهیل می‌کند.
بیماری‌های عفونی با منشأ شغلی
در اثر تماس با گوشت آلوده، ممکن است بیماری‌های میکروبی در قصاب‌ها ایجاد شود که تب مالت (بروسلوز)، تولارمی، اریزیپلوئید، سل پوستی، سیاه زخم و عفونت‌های پوستی با استرپتوکوک و استافیلوکوک نمونه‌هایی از این بیماری‌های میکروبی هستند که در اثر انتقال و ورود باکتری از گوشت آلوده یا تماس با احشای حیوان آلوده در بدن فرد ایجاد می‌شوند و در اکثر موارد با مصرف آنتی‌بیوتیک از سوی پزشک بهبود پیدا می‌کنند.
عوارض قارچی پوست
عوارض قارچی پوست نیز از مشکلات شایع در افرادی است که با حیوانات آلوده در تماس هستند. عوارض قارچی و مشکلات پوستی ناشی از آلودگی با قارچ‌ها در قصاب‌ها نیز دیده می‌شود که باید سریعا درمان شده، از عفونی شدن و پیشرفت آنها جلوگیری شود.
یک بیماری بدون علامت
توکسو پلاسموسیس نیز از بیماری‌هایی است که ممکن است در قصاب‌ها ایجاد شود. این بیماری در اثر تماس با گوشت آلوده ایجاد می‌شود و عامل ایجاد آن میکروارگانیسمی از نوع پروتوزوا است. این بیماری معمولا علامت خاصی ندارد و در اکثر بیماران معمولا بدون علامت است اما برخی علائم کوتاه مدت آن تب، درد ماهیچه‌ای، گلودرد و سردرد و تورم غدد لنفاوی و بزرگی طحال است. این بیماری در طولانی‌مدت می‌تواند اعضای حیاتی مانند مغز، ماهیچه‌های قلب و غدد لنفاوی را تحت تاثیر قرار دهد و دچار مشکل کند.
بیماری‌های شایع در بین قصاب‌ها
طبق مطالعات انجام شده، بیماری‌های قلبی، عروقی، فشار خون، ناراحتی‌های مربوط به غدد لنفاوی و برخی سرطان‌ها مانند سرطان ریه و کبد نیز در بین قصاب‌ها شایع است.
چند توصیه
برای پیشگیری از بیماری‌های با منشا‡ بیولوژیک و جلوگیری از انتقال آلودگی از گوشت حیوانات به انسان، رعایت توصیه‌های زیر مفید است.
* شستن مکرر دست‌ها با آب گرم و صابون
* لمس نکردن چشم و دهان پس از تماس دست با گوشت آلوده
* شستن چاقوها و ساتورها و چرخ گوشت و تمامی ابزارهایی که با گوشت آلوده تماس پیدا کرده‌اند.
* دفع حشرات و جوندگان از محل
* پوشیدن روپوش و لباس مخصوص کار و شستوشوی منظم آن با مواد شوینده و ضدعفونی کننده.
* نظافت محل، شستوشوی کف، دیوارها و پنجره‌ها و سطوح کار با مواد شوینده و ضد عفونی کننده.
ویژگی‌های یک قصابی بهداشتی
تمام محیط‌های کاری باید بهداشتی و سالم باشند، اما بهداشت و سلامت در مشاغل و محیط‌های شغلی که مواد غذایی در آنها عرضه می‌شود، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
یک ماده غذایی آلوده حتی می‌تواند، سبب ایجاد بیماری کشنده در فروشنده یا مشتریان شود. به همین خاطر در این زمینه مشاغلی که به تولید و عرضه محصولات غذایی می‌پردازند، از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. اگر موارد زیر در یک قصابی رعایت و اجرا شود، آن قصابی یک محل کار بهداشتی به حساب خواهد آمد.
ظ باید ساختمان و محل مناسبی برای مغازه قصابی در نظر گرفته شود .ساختمان‌های قدیمی و نمور برای احداث قصابی مناسب نیستند. ساختمان باید مرتبا تعمیر شود و راه‌های ورودی برای جوندگان نداشته باشد.
ظ کف مغازه قصابی باید از جنسی باشد که به خوبی قابل شست‌و‌شوست و به راحتی تمیز می‌شود. تمام نقاط بین دیوار و زمین تا ارتفاع 75 میلی‌متر از کف نیز باید از جنس قابل شست‌و‌‌شو باشد. کف زمین نباید از جنسی باشد که خون و آلودگی را به خود جذب کند.
* سطح داخلی دیوارها باید صاف، ضد گرد و غبار و از جنسی باشد که آلودگی را به خود جذب نکند و به راحتی تمیز شود. برای این کار معمولا از کاشی یا سنگ استفاده می‌کنند. حداقل ارتفاع دیوارها 2/40 متر است.
* سقف نیز باید صاف و ضد گرد و غبار باشد و به راحتی تمیز شود.
* نور کافی در قصابی‌ها برای راحتی کارکنان و پیشگیری از حوادثی مانند بریدگی و جراحت با چاقو و همچنین بهتر تمیز کردن محل لازم است. نور باید بدون چشم‌زدگی و ایجاد سایه باشد. در قصابی‌ها شدت نوری با حداقل 215 لوکس در سطح کار لازم است.
* تهویه مناسب برای جلوگیری از ایجاد گرمای اضافه، جلوگیری از ایجاد بوی نامطبوع و ایجاد محیطی راحت لازم است. اگر استفاده از تهویه طبیعی مقدور نباشد، باید از کولر یا پنکه برای تهویه هوا استفاده شود.
* فضای کافی برای کار کردن و همچنین نظافت باید وجود داشته باشد.
* باید محل مناسبی برای وسایل شخصی و لباس‌های کارکنان وجود داشته باشد.
* سرویس بهداشتی، طبق دستورالعمل بهداشتی ساختمان باید در محل کار وجود داشته باشد.
* وجود محلی برای شستوشوی دست‌ها با آب و صابون در مغازه لازم است.
* امکان استفاده از آب سالم و بهداشتی تصفیه شده باید در مغازه قصابی وجود داشته باشد.
* آب گرم 63 درجه سانتی‌گراد برای شستوشوی ابزار و وسایل و 38 درجه سانتی‌گراد برای شستوشوی دست‌ها باید در محل تامین شود.
* لوله‌کشی سرویس بهداشتی، باید در اندازه و ظرفیت مورد نیاز فراهم باشد تا شستوشوی کف مغازه و نظافت دیوارها به راحتی انجام شود.
* نصب و استفاده از توری مناسب برای در و پنجره‌ها به منظور استفاده از تهویه طبیعی و جلوگیری از ورود حشرات ضروری است.
* وجود یخچال مناسب در اندازه مورد نیاز برای نگهداری گوشت در قصابی‌ها ضروری است و گوشت‌ها پس از تحویل باید سریعا در در دمای زیر 2 درجه سانتی‌گراد یخچال نگهداری شوند. یخچال باید فضای کافی برای خنک‌کنندگی داشته باشد و گوشت‌ها نباید روی هم قرار داده شوند.