چکیده:
در زمینه مباحث خشکی و خشکسالی مباحث متعددی قابل طرح است که هریک به نوبه خو نیازمند توجه کافی است.. از دیدگاه مباحث اجتماعی و فرهنگی اصلاح نگرش به موضوع خشکسالی و بینش علمی و واقع گرایانه، که لازمه برنامه ریزی برای آینده است باید مورد تأکید قرارگیرد.. دیدگاههای تقدیرگرایانه و سطحی نسبت به این موضوع در بسیاری از اقشار جامعه قابل مشاهده است که نیاز به اصلاح دارد. اقدامات آموزشی بلندمدتی دراین زمینه لازم است لیکن در سال های خشک به دلایل متعدد این اقدامات می تواند از قوت بیشتری برخوردار گردد. انگیزه ها و توجهات معطوف شده به پدیده خشکسالی، درسال های خشک را باید به فال نیک گرفت ولازم است محققان و اندیشمندان درحفظ دستاورد این توجهات برای سال های بعد، حتی اگر شرایط ترسالی حکمفرماگردد، بکوشند. دوره های خشکسالی فرصتی مغتنم برای فرهنگ سازی در خصوص لزوم بازنگری در مدیرت آب و اشاعه فرهنگ بکارگیری روشهای آبیاری مقتصدانه در مصرف آب است. اصلاح نگرش عملکرد «تن در هکتار» با «تن در ازای متر مکعب آب مصرفی» می تواند در این سال های خشک مورد تأکیدقرارگیرد. و یا فرهنگ ارزش اقتصادی آب در تولید محصول ، یا به عبارتی مقایسه ارزش اقتصادی محصول تولیدشده به ازای میزان آبی که مصرف تولید آن شده است. اگرچه خشکسالی نیز از جمله مباحثی است که «علاج واقعه قبل از وقوع بایدکردن» درآن صدق می کند، به هر تقدیر با بروز خشکسالی نیز می باید اقداماتی اندیشیده و بابرنامه در پیش گرفت تا از تعمیق خسارتها جلوگیری نماید. دراین راستا شناخت جامعه هدف که خسارات خشکسالی تأثیر بیشتری در آن دارد، مناطق ، اقشار آسیب پذیر و بهره برداران آسیب بیننده از این پدیده لازم است. عدم رسیدگی بموقع و مناسب به این اقشار می تواند پیامدهای خشکسالی هم برای جامعه و هم ازجهت تولیدات کشاورزی، برای سال های آینده سنگین ترکند. در اینجا با توجه به نوع فعالیتها کشاورزی و نیز باتوجه به دامداری و زندگی عشایری( در حد مقدورات این مکتوب)، محورهای برخورد با خشکسالی از جهت مسائل اجتماعی و فرهنگی بررسی گردد.
اگر چه کل میزان آب جهان ثابت است اما توزیع نامناسب آب در سطح جهان و ازهمه مهمتر فقدان آب سالم در بسیاری از نقاط جهان نگرانی های زیادی را پیش روی بشرقرار داده است .
حدود 70 درصد از سطح زمین را آب فرا گرفته است ولی متاسفانه بحران آب در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای کمربند خشک زمین مثل ایران ، به عنوان یکی از دغدغه های اصل فراروی آینده ایی جوامع خواهد بود . نمایه های این بحران امروزه به ویژه در شرایط خشکسالی به خوبی نمایان می باشد .
بطور کلی در نقاط مختلف کشور کاهش منابع آبی مناسب و نیاز روز افزون بخش های مختلف به آب را می توان از اثرات این بحران دانست .
اهمیت خشکسالی :
خشکی و خشکسالی با وجود شباهت های زیادی مترادف نیست . خشکی از ویژگی های بارز اقلیمی نواحی خشک و نیمه خشک دلالت برشرایطی دارد که میانگین بارش یا آب قابل دسترس ،کم باشد درحالی که خشکسالی در هر منطقه ای و با هرنوع آب وهوایی می تواند روی دهد .
خشکسالی ویژگی بازگشت و طبیعی اقلیم است و به تقریب در تمامی رژیم های اقلیمی رخ می دهد این پدیده ،علاوه بر مناطق با بارندگی کم ، در مناطق مرطوب نیز اتفاق می افتد بنابراین خشکسالی بر خلاف خشکی که یک خصومت دایمی است و به مناطق با بارش کم محدود می شود یک ناهنجاری موقت است .
خشکسالی به دوره یی از زمان اطلاق می شود که عرضه ی رطوبت در آن زمان در سطح مشخص کم تر از حد انتظار شرایط معمول آب وهوایی باشد و به طور کلی خشکسالی را از نظر جوی ، هیدولوژی و کشاورزی مورد بحث قرار می دهند وبعضی نیز اصطلاح خشکی از نظر جامعه شناسی را معرفی کرده اند که در آن آب در مقابل استحصال کم تر ازحد مورد انتظار برای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی می باشد . بطور کلی خشکسالی از دو جزء تشکیل شده است :
جزء آب وهوایی که منجر به کاهش بارش و آب قابل استحصال می شود و جزء تقاضا برای مصرف آب به طور معمول دربرخورد با پدیده ی خشکسالی ، عمده فعالیت در جزء دوم ، یعنی کاهش تقاضا برای مصرف متمرکز می شود .ک با این حال اگر چه برنامه ریزی ها برای مواجه شدن با پدیده ی خشکسالی می تواند تا حد زیادی موثر باشد اما قبل از هر گونه برنامه ریزی باید مشکل های اساسی که مانع اجرای فعالیت مورد نظر می شود را شناسایی کرد .
|
بنا به گزارش دشتله مسئول مرکز جهاد کشاورزی طرق رود،کانال آبیاری عموی بطول 500 متر در دشت مارچون از محلات شهر طرق رود احداث گردید. وی گفت در راستای مدیریت مصرف بهینه آب و بهره وری هرچه بیشتر از نعمت خدا دادی آب و ضرورت مقابله با خشکسالی اجرای طرح ها ی آب و خاک ضروری میباشد و بر همین اساس مالکین با مشارکت فعال خود اقدام به احداث کانال بتنی نموده اند. وی در ادامه گفت :در این راستا جهادکشاورزی با اعتباری به میزان 20میلیون ریال از محل اعتبارات خشکسالی سال 92مساعدت نموده و کشاورزان نیز با پرداخت خودیاری به میزان 80 میلیون ریال در اجرای طرح مذکور مشارکت نموده اند |