یخ نوردی چیست؟
یخ نوردی شکل دیگری از سنگ نوردی است، به همان اندازه دشوار و مهیج، اما دو عامل سرما و یخ را نیز باید به آن افزود. کسانی که به دنبال نوع دیگری از صعود هستند و فقط رفتن به برنامه های زمستانی راضیشان نمی کند، شاید بخواهند ورزش هیجان انگیز و لذت بخش یخ نوردی را امتحان کنند.
در یخنوردی، در فضای باز، ورزشکار توده های یخی مانند شیب های پوشیده از یخ و آبشار های منجمد را صعود می کند. بسته به میزان شیب و نوع یخ می توان از ابزارها و تکنیک های گوناگونی استفاده کرد.
یخ نوردی به دو گروه عمده تقسیم می شود. یک نوع آن شامل صعود آبهای جاری یخ زده، مانند آبشار ها، و نوع دیگر شامل سطوح برفی فشرده و شیب دار و یا یخ هایی می گردد که معمولاً در ارتفاعات بالای کوه ها یافت می شود.
آغاز یخ نوردی در همان روزهای نخستین کوهنوردی بود که کوهنوردان با راه آب ها و دامنه های یخ بسته روبرو می شدند. با گذشت سال ها، تکنیک ها پیشرفت کرد و صعودهای انجام شده دشوارتر و دشوارتر گردید. در نتیجه برای رفع نیازهای جمع در حال افزایش یخ نوردان، ابزارها و لوازم مختلفی تولید شد و گسترش یافت.
اگر آگاهی و آمادگی کافی داشته باشید، استفاده درست و بهینه از لوازم یخ نوردی باعث خواهد شد که توانایی صعود دیواره های یخی را پیدا کنید. تبر یخ و کرامپون مهمترین ابزارهای این ورزش هستند. اگر چه لوازمی که در یخ نوردی و سنگ نوردی به کار می روند تقریباً یکسان هستند، اما محیطی که صعود می کنید کاملاً متفاوت است. در حالی که نوع و کیفیت سنگ در طول سال تغییر بسیار اندکی می کند، یخ، روزانه و یا حتی در هر ساعت تغییر شکل می دهد.
به خاطر داشته باشید که به همراه داشتن ابزار مناسب و آگاهی کامل از تکنیک های مختلف صعود ضروریست. مانند همه ورزش های دشوار و طاقت فرسای دیگر، یخ نوردان باید از خطرات این رشته آگاهی داشته باشند. با این وجود، نگذارید این خطرات مانع لذت بردن شما از تجربه استثنایی صعود یخ شود. با داشتن دانش و تمرین کافی و بینش صحیح به سوی تجربه صعودی لذت بخش پیش روید!
1. کلنگ: یکی از مهمترین وسایل کوهنوردی در برف است که قسمتهای مختلف آن عبارت اند از: تیغه، بیلچه، بدنه، سغمه و بند حمایت انداز. کلنگها بنا به نوع کاربری آن متفاوت است. امروزه از کلنگهای کوتاه 65-75 سانتی متری سبک استفاده می کنند و کلنگهای بلند کمتر در صعودهای بزرگ کاربری دارند. بعضی از کلنگها بسیار سبک وزن هستند و قسمت سغمه آن به صورت مورب است این کلنگها در مسیرهایی با برف آلپاین کاربرد دارند.
2. کرامپن: وسیله ای فلزی و دارای تیغه های بلند که به زیر کفش بسته می شود و مناسب حرکت بر روی یخ می باشد و به وسیله آن می توان راحت تر روی یخ حرکت نماییم بدون آن که سُر بخوریم. در واقع تیغه ها ایجاد اصطکاک می نمایند. کرامپونها در سه مدل ساخته می شوند که عبارت است از: کرامپون پیاده روی و کوهنوری، کرامپون صعود بر روی آبشارهای یخی و کرامپون معروف به یخ شکن. کرامپون صعود، دارای تیغه های اضافی در جلوی پا می باشند و طوری طراحی شده اند که در هنگام صعود به خصوص بر روی آبشارهای یخی در یخ گیر می کنند و فرد را ثابت نگه می دارد. کرامپونها معمولاً قابل تغییر هستند و روی کفش رگلاژ می شوند و توسط بندهایی محکم به کفش فیکس می شوند و یک کوهنورد با توجه به نوع فعالیتی که انجام می دهد کرامپون مورد نظر خود را انتخاب می نماید.
3. لنگر برف: یکی از لوازم یخ «لنگر برف» است که مانند لنگر کشتی در برف می نشیند و می توان با آن به خوبی حمایت کرد. لنگر برف دارای سیم بُکسلی کوتاهی است که می توان طناب را به آن بست. لنگر برف اگر درست در برف بنشیند، می تواند چند صد کیلوگرم وزن را تحمل کند. لنگر برف برای سطحهای پرشیب یخ زن به کار می رود، جایی که میخ یا پیچ یخ کارایی چندانی ندارد.
4. تبر یخ: تبریخ حد وسط چکش سنگ نوردی و کلنگ یخ است. نوک آن شبیه کلنگ و ته آن شبیه چکش، طول آن بین 55 تا60 سانتی متر و وزن آن 650 تا700 گرم است. گفتنی است که تبر یخ در دیواره های یخی کاربرد دارد.
قلاب چند منظوره یخ نوردی
پیچ قلاب دار یخ نوردی
دستگیره برای بستن پیچ یخ نوردی
نگهدارنده ابزار یخ نوردی
گزارش تصویری از صعود زمستانی و
یخ نوردی از آبشار هملون در فشم
با سردی هوا و یخ بستن آبشار هملون در فشم، محلی برای گذران و تفریح جوانان در ارتفاعات این آبشار شده است . وسایل مورد نیاز در یخنوردی: کلاه کاسکت، کرامپون، تبر یخ، پیچ یخ، طنابچه، کارابین پیچدار، کارابین ساده، صندلی، طناب، ریورسو (ابزار حمایت) است. بسته به سختی مسیر از ابزارهای دیگر نیز استفاده میشود .
Ice climbing
Ice climbing, as the term indicates, is the activity of ascending inclined ice formations. Usually, ice climbing refers to roped and protected climbing of features such as icefalls, frozen waterfalls, and cliffs and rock slabs covered with ice refrozen from flows of water. [1] For the purposes of climbing, ice can be broadly divided into two spheres, alpine ice and water ice. Alpine ice is found in a mountain environment, usually requires an approach to reach, and is often climbed in an attempt to summit a mountain. Water ice is usually found on a cliff or other outcropping beneath water flows. Alpine ice is frozen precipitation whereas water ice is a frozen liquid flow of water. Most alpine ice is generally one component of a longer route and often less technical, having more in common with standard glacier travel, while water ice is selected largely for its technical challenge. Technical grade is, however, independent of ice type and both types of ice vary greatly in consistency according to weather conditions. Ice can be soft, hard, brittle or tough. Mixed climbing is when ascending involves both ice climbing and rock climbing
چند نکته مهم آموزشی در مورد کوهنوردی
در انواع کوهنوردی نکات زیر را درنظر بگیرید:
نکته ۱ - کوله پشتی٬ خانه کوچک کوهنورد است
نکته ۲- قدمهای خود را نسبت به شیبها تنظیم کنید.
نکته ۳ - کوهنوردی ورزش جمعی است از تک روی پرهیز کنید.
نکته ۴ - تنها بکوه نروید .
نکته ۵ - درکوه هیچگاه ندوید .
نکته ۶ - نظم طبیعت را بهم نزنید .
نکته ۷ - گیاهان را به آتش نکشید.
نکته ۸ - به حیوانات آسیب نرسانید.
نکته ۹ - آب چشمه ها را آلوده نکنید .
نکته ۱۰ - هیچگاه کناره چادر آتش درست نکنید { جهت باد را در نظر داشته باشید }
نکته ۱۱ - همیشه مقداری آب و مقداری مواد قندی و نمکی همراه داشته باشید .
نکته ۱۲ - انرژی خود را تقسیم کنید
{ یعنی وقتی از کوه برمی گردی احساس خستگی و کوفتگی نکنید. }
نکته ۱۳ - به ستون یک حرکت کنید
{ در کوهپیمایی همه به ستون یک و پشت سر هم به فاصله یک متر }
نکته ۱۴ - در صعود هیچگاه از مسیرهای شنی و بی راهه ها و ریزش سنگها استفاده نکنید.
نکته ۱۵ - درفرود از شیبها ٬ از شن اسکیها و تخته سنگهای کم شیب
تا شیب ۶۰ درجه استفاده میشود.
نکته ۱۶ - در کوهنوردی اولین اشتباه آخرین اشتباه است
{ یعنی دیگر وجود ندارید که اشتباه بعدی رخ دهد } مواظب سلامتی خودتان باشید .
نکته ۱۷ - هر یک ساعت راهپیمایی پنج دقیقه استراحت کنید
{ کمی نرمش - کمی تغذیه - کمی آب }
نکته ۱۸ - هرگاه درصعود به نفس نفس افتادید
و حتی دهانتان خشگ شده و دچار خستگی زود رس شدید
{ ۱ - تند می روید ۲ - با دهان نفس می کشید ۳ - کوله پشتی سنگین دارید و منظم نیست
۴ - با کارهای اضافی یابیهوده انرژیهای زیادی را ازدست دادید ۵ - فاصله پاهای شما زیاد است
۶ - درشیبها مستقیم حرکت می کنید ۷ - آنقدر لباس پوشیده اید که بدن نمی تواند تنفس کند. }
نکته ۱۹- خطرات کوه { طوفان - بوران - ساعقه - بهمن - نقاب برفی - چاله برفی - نداشتن امکانات
- اطلاع نداشتن ازموقعیت کوه - سرد شدن زودرس بدن - کوه گرفتگی
- ورعایت نکردن اصول ایمنی درکوه
نکته ۲۰ - درهوای سرد استراحت نشستن خیلی کم داریم بیشترین استراحتها ایستاده و زمان ٬
یک الا دو دقیقه ایی است .
نکته ۲۱ - نزدیک به قله ها هیچگاه شتاب نکنید ٬ و همیشه جمعی به قله برسید که بدانید
درجمع کوهنوردی بین افراد ٬ برتری وجود ندارد .
نکته ۲۲ - تشکیل گروه { درهر برنامه ؛ مسافرت ؛ گردش ؛ کوهنوردی } حتما یک نفر رابه
عنوان سرپرست انتخاب و به دستورات و نکته های او عمل کنید.
نکته ۲۳ - درصعودها { سرپرست گروه - مسئول فنی - مسئول تدارکات - مسئول تبلیغات
- مسئول بهداشت و درمان } الزامی است.
نکته ۲۴ - کارت بیمه ورزشی الزامی است.
نکته ۲۵ - یک پلاستیک جهت جمع آوری آشغالهای خود تا زمان برگشتن به شهرخود الزامی است
(اگراین فرهنگ کوهنوردی همه جا رعایت شود مطمئن باشید هیچگاه کنارچشمه ها
- کنارآبشارها - کنار پناهگاه ها ومسیرها وقله ها ٬ آشقالی مشاهده نخواهیدکرد)
چند نکته مهم آموزشی در مورد سنگ نوردی
نکته ۱ - سنگ نوردی را از سنگهای کوتاه وکم ارتفاع شروع کنید.
قوانین سنگ نوردی: { ۱ - روبروی سنگ ایستاده باچشم مسیر را صعود میکنیم
2 - سه نقطه اتکاء یعنی دو پا و یک دست یا دو دست و یک پا
۳ - صعود نردبانی
۴ - صعود بانوک کفش ونوک پنجه انجام می گیرد
۵ - با نیروی پا روی سنگ بلند شوید نه اینکه بادستها خود را بالا بکشید
۶ - ازگیره های خیلی بالا استفاده نکنید چون دست زودخسته می شود }
انواع گیره ها { گیره عمودی [ ناخنی . انگشتی . پنجه ای . لاخ مشتی ] گیره افقی
[ ناخنی . انگشتی . پنجه ای . لاخ مشتی ] گیره مورب
[ ناخنی . انگشتی . پنجه ای . لاخ مشتی ] گیره واژگون [ انگشتی . پنجه ای . لاخ مشتی ]
نکته ۲ - فاصله دستها { حداقل عرض شانه و حداکثر یک ونیم برابر عرض شانه} نکته
۳ - فاصله بدن تا سنگ { ۲۰ تا ۳۵ سانتیمتر }
چند نکته مهم آموزشی در مورد غارنوردی
نکته ۱ - هرغاری که می خواهید صعود کنید لوازم مخصوص همان غار لازم می باشد
نکته ۲ - داخل غار از سر و صدای بلند پرهیز کنید { چون امواج بلند موجب ریزش غارمی شود }
نکته ۳ - مهمترین لوازم
{ ۱ - چراغ قوه شارژی دستی ۲ - چراغ قوه شارژی برقی که بتواند از چهار ساعت تا شش
ساعت نور داشته باشد ۳ - چراغ قوه معمولی با لامپ اضافی و باطری اضافی
۴ - قطب نما ۵ - نوار رنگی محکم حدود پانصد الی هشتصد متر ۶ - کلاه ایمنی
۷ - طناب انفرادی و کارابین عملیاتی برای هر نفر ۸ - راهبر و کروکی مسیر }
نکته ۴ - قبل از ورود به غار خود را تخلیه نمایید و از خوراکیهای خشگ استفاده کنید
نکته ۵ - غار را آلوده نکنیم { اگر آشغالی دیده شد لطفا جمع آوری کنید }
۱- کلنگ های مخصوص پیاده روی (Walking axes)
2- کلنگ های مخصوص کوهنوردی (Alpine axes)
3- کلنگه ای اسکاتلندی (Scottish Winter axes)
4- کلنگ های مخصوص یخهای پرشیب یا اصطلاحا آبشار یخی (Steep ice axes, cascade axes)
که مورد اخیر در ایران به تبریخ معروف است.در شکل ذیل نمونه ای از هر نوع کلنگ به نمایش درآمده است:
البته نه تنها کلنگهای بینابینی هم ارائه می شوند بلکه کلنگهای نوع دیگری هم در بازار موجودند. مثلا کلنگهای فوق سبک (Ultra Light) که بیشتر برای اسکی بازان مناسب است تا کوهنوردان و یا کلنگ تلسکوپی محصول Petzl که ترکیبی از باتوم و کلنگ است و … همچنین بسیار دیده شده است که از کلنگهای مخصوص پیاده روی در آبشاریخی و از تبریخ برای پیاده روی هم استفاده می شود لیکن رویهرفته خصوصیات کلنگها از لحاظ نوع کاربرد بصورت ذیل تعریف می شود: ۱- تبریخ:
این نوع از کلنگها مناسب افرادی هستند که علاقه اصلی آنها یخنوردی است. هرچند از کلنگهای اسکاتلندی نیز می توان برای یخنوردی استفاده کرد لیکن استفاده از تبریخهای جدید صعود را به مراتب راحتتر می نماید.
۲- کلنگهای اسکاتلندی (ترکیبی):
این نوع کلنگ نسبت به تبریخ ساده تر و درعین حال قوی تر است و برای تحمل فشار زیاد طراحی شده . در اسکاتلند روی کلیه قسمتهای کلنگ جهت یک مسیر متوسط تجدید نظرهایی روی ویژگیهای خاص تبرهای یخ که بیشتر دست و پاگیر هستند تا سودمند صورت گرفت، مانند دسته (قبضه)، ماشه ها و انحنای دسته.
۳- کلنگهای کوهنوردی (آلپاین):
این کلنگها همان کلنگهای پیاده روی هستند اما دسته آنها قویتر و نوک آنها دارای انحنای بیشتری است که آنها را برای کوهپیمایی با مسیرهای ساده یخی ایده آل می نماید.
۴- کلنگهای پیاده روی:
این کلنگها فقط جهت ابزار ایمنی در کوهپیمایی مفید هستند.
انتخاب کلنگ:
هر چند این یک انتخاب شخصی است اما انتخاب کلنگ کوهنوردی مناسب معمولا کار راحتی نیست و چه بسا کلنگی که در نظر یکی مناسب است از نظر دیگری کاملا مردود باشد. اگر بتوانید قبل از خرید کلنگی را قرض گرفته یا اجاره کنید تا از عملکرد و تناسب آن با خود مطمئن شوید بسیار خوش شانس بوده اید، اما از آنجا که امید به چنین اقبالهایی کمی دور از ذهن است راهنمایی زیر می تواند الهام بخش شما در این خصوص باشد. در ابتدا باید نوع فعالیت خود را مشخص کنید. اگر قصد یخنوردی و صعود از آبشارهای یخی را دارید بایستی از تبرهای یخ استفاده کنید. برای انتخاب آنرا را (مثل چکش) از ته دسته آن بگیرید و در هوا تکان دهید(یعنی حالتی شبیه به حالت استفاده از کلنگ در یخنوردی). اگر به نظرتان سنگین یا بدحالت آمد یا برعکس زیادی سبک و ضعیف بود، این کلنگ به درد شما نمی خورد و مدل دیگر یا همان مدل کلنگ اما با طول دسته متفاوت را امتحان کنید. اساسا آن چیزی که درست به نظر خواهد آمد وابسته به قدرت و نیروی شماست. کلنگ سنگین باعث خستگی زودرس شما خواهد شد و کلنگ سبک نیز بخوبی در یخ سفت فرو نمی رود. اما در صورتیکه قصد عبور از یخچالها را دارید یک کلنگ کوهنوردی مناسب است. البته می توانید از کنگ پیاده روی نیز استفاده نمایید. به عنوان یک قاعده هرچه شیب مسیر بیشتر باشد طول دسته کلنگ شما نیز بایستی کوتاهتر باشد. طول مناسب طولی است که اگر (با کفشهای خود) بایستید و کلنگ را در دست بگیرید حدود ۵ سانتیمتر با زمین فاصله داشته باشد. در این صورت طول کلنگ برای شیبهای عادی مناسب است.
استاندارد کلنگ:
ابتدا استاندارد اروپایی EN-13089 حداقل نکات قابل ملاحظه در مقوله ایمنی را برای کلنگهای مورد استفاده در کوهنوردی ارائه کرد و سپس استاندارد UIAA-152 به آن چیزهایی (مثل ضوابط لازم برای بند) افزود. از نظر مقاومتی دو طبقه بندی B و T موجود است که حروف اول کلمات پایه و فنی به زبان لاتین بوده و برای معرفی ویژگیهای دسته و تیغه (نوک) کلنگ (بصورت جداگانه) می باشد علامت مشخصه این طبقه بندی، همان حروف در داخل یک دایره است. بطور کلی نوع فنی قویتر بوده و بیشتر برای شیبهای زیاد یخ (وسنگ) و نوع پایه برای عبور از یخچالها و درگیری با برف و یخ در شیبهای معمولی است. تیغه (نوک) کلیه تبرهای یخ جهت یخنوردی از نوع فنی (با علامت مشخصه T) می باشند ولی کلنگها هم از نوع فنی (با علامت مشخصه T) و هم از نوع پایه (با علامت مشخصه B) که آنها را کمی گیج کننده می کند. تیغه های نوع فنی سنگینتر و قویتر بوده و برای صعودهای ترکیبی طراحی شده اند اما برای یخنوردی نیز مناسبند. تیغه های نوع پایه نازکتر بوده و صرفا برای یخ خالص مناسب است. مطابق استاندارد طول ۵۰ سانتیمتر از بدنه نوع پایه حداقل بایستی نیروی ۵/۲ کیلو نیوتن را تحمل کند و این عدد برای نوع فنی به ۵/۳ کیلو نیوتن افزایش می یابد.
آسیبها:
- خم شدن سر کلنگ: نزدیک به نوک به علت فشار زیاد و مخصوصا هنگامی بوجود می آید که نوک (سهوا) بر سنگ فرود آید.
- تاب خوردگی سرکلنگ: بیشتر نزدیک به نوک بوجود می آید و بعضا باعث شکستن قسمتی از نوک کلنگ می گردد. دلیل آن فشار زیاد ناشی از اهرم شدن جانبی کلنگ می باشد. این شایعترین نوع آسیب دیدگی است و دلیل آن هم این نکته می باشد که این نیروها در استاندارد مد نظر قرار نگرفته شده اند (استفاده نادرست از کلنگ).
- شکستگی سر کلنگ از سوراخهای پیچ در کلنگهای مدوله
- شکستگی پیچها و دوران تیغه در کلنگهای مدوله
- دسته های چوبی بسیار مستعد شکستن هستند. البته تزریق روغن کتان در آنها تا حدی از استعداد شکستن آنها کم می کند.
سبک آذری
بطور کلی ویژگیهای سبک آذری را میتوان اینگونه برشمرد:1- استفاده از چفد کلیل آذری در طاق2- استفاده از چفد پنج و هفت، چمانه، شبدری 3- گنبد سازی به صورت دوپوسته گسسته و دو پوسته پیوسته4- کاشی کاری، گره سازی درهم، گچبری و مقرنس کاری -- سبکهای ....