بدبویی و خیسی صورت، دست ها و زیر بغل کلافه تان کرده؟ شاید بیماری شما جدی تر از چیزی باشد که تا به حال فکر می کرده اید! مهم نیست چند ساعت از حمام کردن تان گذشته باشد؛ برای شمایی که با مشکل تعریق بیش از اندازه روبه رو هستید، چندین بار دوش گرفتن در روز و استفاده از انواع ضدعرق ها و اسپری ها بی فایده است.
تعریق بیش از اندازه نه تنها می تواند لباس های تان را خیس و بدحالت جلوه دهد بلکه ممکن است شما را از روبه رو شدن با دیگران بترساند و به سدی در ارتباطات تان تبدیل شود. اگر شما هم برای عرق ریختن نه به گرما نیاز دارید و نه فعالیت های سنگین ورزشی، توضیحات متخصصان سیب سبز را در ادامه بخوانید. آنها برای تان توضیح می دهند که چه بیماری هایی می تواند دلیل تعریق شما باشد و برای خلاص شدن از این وضعیت از چه روش هایی می توانید استفاده کنید.
پسرها بیشتر عرق می کنند یا دخترها؟
مشکل تعریق بیش از حد بیشتر در میان جوانان و نوجوانان زیر ۳۰ سال دیده می شود و دختران هم بیشتر از پسران با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند. اما در افراد مسن مشکل تعریق بیش از اندازه را کمتر می بینیم مگر اینکه این تعریق منشأ دیابتی داشته باشد.
چرا زیاد عرق می ریزید؟
تعریق کف دست یا بقیه نقاط بدن به طور کلی معلول است نه علت. به بیان دیگر تعریق، یک علامت است و نه یک مرض. درست مانند سردرد که ممکن است در اثر بی خوابی ایجاد شود، نمره عینک در آن دخیل باشد، در اثر سینوزیت ایجاد شود یا حتی در نتیجه تومور مغزی باشد. در اینجا هم سردرد یک معلول و نشانه بیماری است. تعریق زیاد دلایل متعددی می تواند داشته باشد و به تبع آن، درمان های دارویی متفاوتی هم دارد. تنها با شناختن علت است که می توان این مشکل را حل کرد.
مضطربید؟
شایع ترین دلیل تعریق بیش از حد، نوروز(nevrose) اضطرابی است که ویژه افراد مضطرب است. این افراد برای عرق ریختن نه به هوای گرم و آفتاب بلکه به یک عامل استرس زا نیاز دارند.
تیروئیدتان پرکار است؟
یکی دیگر از عللی که سبب تعریق بیش ازحد می شود پرکاری غده تیروئید و افزایش متابولیسم بدن به هر علتی است که می تواند سبب فعال شدن غدد عرق در هر ناحیه از بدن شود.
سوخت و سازتان زیاد است؟
هر نوع هایپرمتابولیسم یا افزایش سوخت و ساز بدن می تواند سبب این تعریق شود. افرادی که سوخت و سازشان بالاست حتی در سرمای زمستان هم بیشتر از آدم های دیگر عرق می ریزند.
دیابت دارید؟
دیابت یکی دیگر از عواملی است که سبب تعریق زیاد بدن به طور عمومی یا در نقاطی خاص مثل کف دست، زیر بغل، کف پا
و. . . می شود.
از حال می روید؟
افرادی که از تعریق زیاد رنج می برند باید دائم آب بخورند تا بدن آنها با کم آبی مواجه نشود. اگر این مشکل مقارن با تابستان شود و تعریق هم از نوع حاد باشد، ممکن است دردسرهای زیادی برای بیمار ایجاد کند و شاید پزشک حتی مجبور به تزریق سرم برای فرد شود. در نوع تعریق زیاد اما معمولی(تعریقی که زیاد است اما هنوز حاد نشده)، مبتلایان از نظر روانی دچار مشکلاتی می شوند. برای مثال نمی توانند با دیگران دست بدهند، قلم به دست بگیرند و. . . و همین اتفاقات آرامش روانی شان را به هم می ریزد.
بگو چطور عرق می ریزی تا بگویم چه بیماری داری!
عرق تان گرم است؟
در پرکاری تیروئید،عرق بیمار گرم است و فرد مبتلا به دلیل لاغری و کاهش وزن با وجود پرخوری، لرزش انگشتان دست، تندی ضربان قلب و نبض به پزشک مراجعه می کند. درکل می توان گفت در تعریق های ناشی از پرکاری تیروئید، کف دست فرد اغلب مرطوب و گرم است.
عرق تان سرد است؟
در نوروز اضطرابی، اوضاع کمی متفاوت است. افرادی که استرس پذیر هستند، ممکن است در حالت های هیجانی، در اثر تحریک پذیری عصبی و استرس، کف دستشان مرطوب شود که بیشتر جنبه عصبی دارد. این افراد عرق سرد دارند یعنی در مواقع استرس و اضطراب، کف دست آنها سرد و مرطوب می شود.
سرتان عرق می کند؟
تعریق ناشی از دیابت نیز ویژگی های خاص خود را دارد. دیابتی ها از نوعی تعریق رنج می برند که بیشتر بالاتنه یعنی تنه و سر و صورت را درگیر می کند و هرگز در پای این افراد چنین تعریقی دیده نمی شود.
دست تان عرق می کند؟
در افراد استرس پذیر جوان، تعریق بیشتر در کف دست، زیر بغل و به صورت پراکنده دیده می شود. زمانی که این افراد دچار اضطراب می شوند، فورا زیر بغل یا کف دست های شان از عرق خیس می شود.
مدام عرق می ریزید؟
نوعی تعریق شدید دائمی نیز وجود دارد که معمولا به دلیل فعالیت بیش از حد غدد عرق بدن است. در مواقع حاد آنقدر کف دست بیمار عرق می کند که در مدتی که در اتاق انتظار نشسته مجبور می شود به دفعات به دستشویی برود و دستش را خشک کند. البته این حالت های شدید، نادر و کمیاب است و به ندرت اتفاق می افتد.
باید کدام بیماری را درمان کنید؟
از آنجا که تعریق بیش از حد، منشأهای متفاوتی دارد درمان آن نیز باید با توجه به علت این بیماری باشد. دکتر بیتا پاک طینت، متخصص پوست و مو می گوید:«در زن یائسه از هورمون درمانی، در حساسیت به دارو از جایگزینی دارو و در تیروئید از داروهای درمان این بیماری استفاده می شود. اگر هم افزایش تعریق ناشی از استرس باشد، حتما مشاوره اعصاب و روان ضروری است و بیمار باید به این پزشکان ارجاع داده شود چون کنترل استرس و اضطراب بحثی تخصصی است و باید به دست متخصص درمان شود. »
باید لیزردرمانی کنید؟
لیزردرمانی هم یکی از تدابیر درمانی است که در بعضی موارد می تواند موثر باشد ولی درست مانند هر تکنولوژی دیگری، مشکلاتی ممکن است ایجاد کند. دکتر جزایری می گوید:« لیزر، اشعه ای است که به پوست وارد می شود پس باید در این کار از دستگاه مناسب این کار استفاده شود و لیزر هم توسط افرادی خبره و کارشناس این کار و با طول موج مشخص استفاده شود تا عوارضی برای فرد ایجاد نکند. »
تعریق با رژیم درمان می شود؟
دکتر پاک طینت می گوید:«داروهای آنتی کولینرژیک را می توان به صورت خوراکی و سیستمیک نیز مصرف کرد اما عوارض دارد. مصرف این داروهای خوراکی علاوه بر عملکرد اعصاب خودکار، می تواند بر تمام بدن از جمله دستگاه گوارش، مجاری ادرار، چشم و. . . تاثیر بگذارد؛ مثلا می تواند روی چشم هم تاثیر بگذارد و تغییر و تاری دید ایجاد کند.
مثانه و ادرار هم ممکن است در اثر این داروها دچار مشکل شوند. یبوست هم یکی دیگر از تبعات مصرف خوراکی این داروهای آنتی کولینرژیک است. پس استفاده از این داروها هم عوارض دارد و همیشه نمی توان از آن استفاده کرد. برخی داروها هم وجود دارند که مسدودکننده کانال کلسیم هستند و می توانند نقشی موثر در کاهش میزان تعریق داشته باشند ولی این مورد هم عوارض دارد و چندان توصیه نمی شود. »
درمان موضعی هم دارد؟
بخشی از درمان ها به کنترل تحریک سیستم عصبی به صورت موضعی مربوط می شود. دکتر پاک طینت می گوید:«در درمان های آنتی کولینرژیک موضعی، نقاطی از بدن مثل کف دست، پا یا زیر بغل که سیستم های عصبی خودکار، ترشح غدد را کنترل می کنند مورد توجه است. (آنتی کولینرژیک به مواد یا داروهایی گفته می شود که مانع تاثیر استیل کولین حاصل از اعصاب خودکار بر غدد عرق می شوند . )» این متخصص معتقد است در این درمان موضعی از ترکیبات و محلول هایی موضعی مثل ترکیبات آلومینیوم، پرمنگنات پتاسیم، اسیدبوریک و. . . استفاده می شود که می توان آن را به صورت پانسمان شب ها روی کف دست گذاشت تا هم جایی را کثیف نکند و هم به مدت چند ساعت روی دست بماند.
به مرور زمان دفعات استفاده از این داروی موضعی،کم می شود به عنوان مثال اول این ترکیبات را هر شب باید استفاده کنند بعد یک شب در میان می شود و بعد هم به هفته ای یک شب می رسد. البته از نظر او این درمان اساسی نیست و فقط کنترل کننده علائم محسوب می شود؛ یعنی اعصاب خودکار به صورت موقت غیرفعال می شوند.
باید بوتاکس بزنید؟
بوتاکس این روزها به عنوان یک داروی ضدعرق معرفی می شود و در برخی مطب ها برای جلوگیری از تعریق بیش از حد به بیماران تزریق می شود. اما از نظر دکتر جزایری استفاده از بوتاکس برای از بین بردن این مشکل اصلا علمی نیست. او می گوید: «چنین تسکین های موقت و مطبی تنها صورت مسئله را پاک می کنند و کمکی به حل مشکل اصلی نمی کنند. گذشته از این، از آنجا که اثر بوتاکس بعد از پنج تا شش ماه از بین می رود دوباره بیمار باید عمل تزریق را انجام دهد. »
دکتر بیتا پاک طینت هم در این مورد توضیح می دهد: «مشکلی که در تزریق بوتاکس وجود دارد این است که کف دست یا پا پر است از عضله هایی که منجر به حرکات انگشتان می شود. اگر به هر دلیلی هنگام تزریق بوتاکس نشتی وجود داشته باشد با اینکه هدف پزشک، غدد عرق موجود در کف دست بوده است ولی بوتاکس به عضله برسد انگشتان ضعیف می شوند هرچند اثر آن در نهایت تا یک ماه از بین می رود ولی می تواند زمینه نگرانی بیمار را فراهم کند.
این مشکل اگر در زیر بغل یا کف پا هم ایجاد شود می تواند ضعف حرکت دست یا پا را همراه داشته باشد. » پاک طینت معتقد است: «از درمان بوتاکس همه مردم نمی توانند استفاده کنند و محدودیت هایی وجود دارد به عنوان مثال زنان باردار، کسانی که به بوتاکس حساسیت دارند و همچنین مبتلایان به بیماری های عصبی مانند سندرم گیلن باره نمی توانند از بوتاکس استفاده کنند. در سندرم گیلن باره، درست مثل کار بوتاکس، سیناپس های عصبی عضلانی هرازگاهی بلاک می شوند پس استفاده از بوتاکس عملا بر مشکل آنها دامن می زند و نباید از آن استفاده
کنند.»
باید اعصاب را قطع کنید؟
دکتر جزایری، فوق تخصص غدد و متابولیسم می گوید: «در مواردی که مشکل بیمار حاد باشد مثلا دائم در محیط کار عرق بریزد و در زندگی روزمره او ایجاد اختلال کند و آن را تحت الشعاع قرار دهد، مجبوریم از اقدامات جراحی مثل قطع عصب سمپاتیک در همان ناحیه که تعریق زیاد است یا تزریق بوتاکس استفاده کنیم که هیچ کدام توصیه نمی شود. »
چه عوارضی دارد؟
این متخصص می گوید: «در قطع عصب سمپاتیک، تعریق به طور کامل از بین می رود و بدن کاملا خشک می شود که خودش نوعی بیماری محسوب می شود چون عرق هم وجودش برای طراوت پوست لازم است. علاوه بر آن، قطع عصب سمپاتیک می تواند منجر به اختلال در رنگ پوست شده و عوارضی مثل اختلال در قدرت عضلانی ایجاد کند. »
باید دارودرمانی کنید؟
دکتر منوچهر جزایری می گوید: «یکی از درمان های موضعی، استفاده از برخی محلول هاست.» او توضیح می دهد:
«به عنوان مثال محلول هایی مثل آلومینیوم کلراید ۲۰درصد وجود دارد که در چند نوبت باید کف دست بیمار به آن آغشته شود. داروهای خوراکی هم در درمان این مشکل نقش دارد به عنوان مثال در پرکاری تیروئید، داروهایی برای حل این مشکل و در نتیجه کاهش تعریق تجویز می شود و در افراد نوروز اضطرابی هم بسته به شدت و ضعف بیماری، از داروهای آرامبخش ضد اضطراب استفاده می شود. »
چه عوارضی دارد؟
از نظر دکتر جزایری استفاده خودسرانه از داروها، یکی از مشکلاتی است که توسط بسیاری افراد نادیده گرفته می شود. مبتلایان به تعریق زیاد فراموش می کنند عرق کردن بیماری نیست بلکه نشانه یک بیماری است که باید به طور کامل درمان شود و مشکلات بسیار ناشی از آن که تنها یکی شان تعریق است بعد از مدتی درمان برطرف شود.
الکتریسیته درمان تان می کند؟
روش درمان با استفاده از جریان الکتریسیته، فقط برای عرق کف دست جواب می دهد. به گفته دکتر بیتا پاک طینت، متخصص پوست و مو در این روش بالشتک هایی روزانه به مدت نیم ساعت کف دست قرار می گیرد تا با عبور جریان الکتریسیته از کف دست، به نوعی فعالیت غدد عرق کنترل شود. او توضیح می دهد: «این روش درمانی۷۰ ۶۰ سال است که مورد استفاده است ولی باز هم درمان اساسی محسوب نمی شود و تنها کنترل علائم بیماری است. درضمن این درمان، خانگی نیست و حتما برای هر بار استفاده از بالشتک ها، بیمار باید به مطب مراجعه کند و این کار را تحت نظر متخصص تجربه کند.»
می توان جراحی کرد؟
تحریک اعصاب خودکار سبب ترشح بیش از حد غدد عرق می شود. به همین دلیل دکتر پاک طینت می گوید می توان با مسدود و قطع کردن عصب، این تاثیر را کاهش داد که این هم توسط پزشک جراح انجام می شود. او توضیح می دهد:«در این جراحی، همه عصب درگیر نمی شود و تنها یک تکه از عصب مورد توجه پزشک است.
اعصاب علاوه بر نقش و عملکرد عمومی که دارند در مسیرهایی نیز حالت اختصاصی تر پیدا می کنند که پزشک با شناسایی عصب و چنین مسیرهایی به عنوان مثال یک تکه بسیار کوچک از عصب که مسئول تحریک غده عرق مثلا کف دست راست است را بلاک می کند که روش مناسبی است.»
با طب سنتی مهارش کنید
دکتر احمدعلی آقارفیعی، پزشک متخصص طب سنتی معتقد است تعریق بیش از اندازه تنها در اثر به هم خوردن تعادل مزاج طبیعی بدن اتفاق می افتد.
حنا بگذارید
کسانی که با مشکل تعریق زیاد مواجه هستند می توانند کل بدن را چند ساعت در حنا قرار دهند تا هم بوی بد بدن از بین برود و اصلاح شود و هم مقاومت بدن افزایش یابد. گذاشتن حنا را باید هفته ای یک بار انجام داد تا زمانی که مشکل حل شود. اگرهم این بیماران نگران رنگ گرفتن پوست خود هستند، می توانند تنها نقاطی از بدن مانند کف دست یا زیر بغل که در آن نواحی مشکل تعریق زیاد دارند را حنا بگذارند.
گل بنفشه را فراموش نکنید
گل بنفشه از گیاهانی است که مزاج را متعادل می کند و بیماران برای کاهش میزان تعریق بدن می توانند بدن را با روغن گل بنفشه ماساژ بدهند.
سراغ گلاب بروید
اصولا عرق کردن برای بدن مفید است و ضرری ندارد. درواقع تعریق یکی از راه های دفع سموم بدن محسوب می شود اما اگر بیش از اندازه عرق می کنید، استفاده از گلاب به صورت خوراکی و ماساژ دادن بدن را جدی بگیرید.
حسابی آب بنوشید
این بیماران باید به مصرف مایعات، آب و غذاهای گیاهی بسیار توجه کنند و میزان مصرف آنها بیشتر از مردم عادی باشد چون تعریق بسیار بالاست و پوست را خشک می کند. درمان ها و داروهای گیاهی نیز ضرر ندارند و بسته به تجربه کسی که آن را تجویز می کند، می توان از آن استفاده کرد.
مریم گلی دم کنید
مریم گلی یکی از گیاهان دارویی خوراکی است که در درمان تعریق زیاد می تواند موثر باشد. بیماران می توانند یک قاشق مرباخوری از این گیاه را مانند چای دم کنند و چنانچه تمایل دارند، آن را می توانند با عسل هم مخلوط کرده و دو تا سه بار در روز از این مخلوط مصرف کنند.
از آب زرشک کمک بگیرید
این افراد می توانند آب زرشک را با کمی عسل مخلوط کرده و آن را به عنوان نوشابه بنوشند. عرق کاسنی به ویژه برگ آن بسیار مناسب کسانی است که از این مشکل رنج می برند و می تواند مزاج آنها را متعادل کند.
سراغ انرژی زاها نروید
متابولیسم بدن بیمارانی که مشکل تعریق زیاد دارند بسیار بالاست پس باید از خوردن غذاهای انرژی زا پرهیز کنند. به عنوان مثال کمتر شیرینی مصرف کنند. این بیماران بهتر است شکلات حتی از نوع تلخ آن را زیاد نخورند چون انرژی زاست. همچنین غذاهای پرادویه را مصرف نکنند. غذاهای گیاهی سبب کمتر عرق کردن می شود پس چنین غذاهایی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
با شیر دوست شوید
این دسته از بیماران نباید مرغ و فست فود مصرف کنند و درمقابل، لبنیات باید جای ویژه ای در سبد خرید آنها داشته باشد. باید لبنیات، به ویژه ماست را با آویشن یا سیاه دانه مصرف کنند. همچنین چربی های طبیعی مثل کره گاومیش، ماست گاومیش، روغن کنجد، روغن زیتون و غذای آبگوشت برای آنها منعی ندارد.
ویتامینه شوید
مصرف آب میوه ها به شرطی که طبیعی باشد بسیار مناسب است، نه اینکه دارای مواد نگهدارنده و افزودنی باشد. کمبود انواع ویتامین در بدن می تواند سبب تعریق زیاد شود پس خوردن سبزیجات، میوه ها و کمی گوشت به آنها پیشنهاد می شود.
رطب بخورید
با وجودی که بسیاری تصور می کنند رطب طبع گرم دارد ولی رطب یا خرمای تازه مزاج متعادلی دارد و به همین دلیل یکی از بهترین غذاها برای متعادل کردن مزاج محسوب می شود ولی خرمای سیاه که خشک شده، مزاج گرم دارد و نمی تواند به برطرف کردن مشکل شما کمکی کند.
اگر زیاد عرق می کنید، قبل از خود درمانی از دلایل این موضوع باخبر شوید
اگر طبع گرم دارید . . .
تعریق زیاد در همه سنین دیده می شود مخصوصا اگر افراد طبع گرم داشته باشند. این افراد در تابستان، وقتی که بدن شان گرم می شود یا هنگام غذا خوردن، بیشتر عرق می کنند چون متابولیسم بدن آنها فعال تر می شود و مجبورند عرق کنند. درواقع در این افراد تفاوت درجه حرارت بدن با محیط است که این واکنش را ایجاد می کند و به تعریق بیش از حد منجر می شود.
اگر شب ها عرق می کنید. . .
تعریق شبانه می تواند نتیجه بیماری های عفونی باشد یا گاهی در زمان یائسگی به خاطر به هم خوردن توازن هورمون ها ایجاد شود. در بیماری های عفونی باید با آزمایشات پاراکلینیک، علت را جست وجو کرد و بعد به درمان پرداخت. به طور کلی، درمانگران طب سنتی هم در بسیاری مواقع با کمک این آزمایش ها تشخیص قطعی را اعلام و درمان بیمار را آغاز می کنند.
اگر بدن تان سمی شده...
یکی دیگر از راهکارهای درمان تعریق بیش از حد، حجامت است. زیر پوست، جریانی غیر از خون به نام لنف جریان دارد که ممکن است دچار مشکل شده باشد. با کمک حجامت قبل از خونگیری(فصد)، مایع لنفاوی و عناصر سبک مانند قند و سلول های چربی مرده نیز از این منافذ خارج می شوند و این کار برای مردم مفید است. در حجامت مواد زائد بدن دفع می شود.
اگر مزاج تان به هم ریخته...
سفر در درمان بیماری هایی که در اثر به هم خوردن تعادل مزاج ایجاد شده باشد نقش دارد. در کسانی که از تعریق رنج می برند ممکن است آرامش محیطی و همچنین تغییر آب وهوا دراثر مسافرت،سلامت را به آنها بازگرداند. عصبی که در اثر خشکی، سردی و گرمی مزاجش تغییر کرده، می تواند برگردد و فعالیتش را دوباره از سر بگیرد حتی اگر سال ها از آن گذشته باشد.
میترا جلیلی
